ԿԻԼԻԿԻԱ – Արեւի հաստատութիւնները կ’երդան Մարաշ, Մարաշի կոտորածի 39-րդ տարելիցի հիշատակելու համար:

Արեւի Բեքթաշի ֆեդերացիոյ ղեկավարութեամբ իրականացուեցաւ ոգեշնչման արարողութիւնը որը իրականացաւ հարցազրոյցներու միջոցով:

Հաստատութիւնները Դեկտեմբեր 21-էն ի վեր Մարաշ քաղաքի մէջ ներկայ պիտի ըլլան Էլպիստան, Նուրհաք, Բազարջըք եւ Նարլըին:

Կատարուող բացատրութեան մէջ, “39 տարի առաջ Մարաշի Արեւիներով բնակուած թաղամասերու մէջ կատարուած կոտորածներու հետեւանքով հարիւրէ աւելի Արեւի ջաները կոտորուեցան: Հազարներով մարդիկ ալ վիրավորուեցան: Թէ եւ 39 տարի անցած է, չի գտնուեցան ոճրագործները: Մինչեւ օրս որեւէ ջանք չի ներդրուած: Չնայած այն հանգամանքին, որ 39 տարի ետք ալ, մենք երբեք չենք հրաժարուիր մեր պահանչներէն:

Ոգեկոչումի համար Ստամպուլէն ինքնաշարժ պիտի տեղաշարժուի:

Ալեւիները (Արեւիները), որոնք կը բնակին Կիլիկիոյ հարավային լեռնաին շրջաններուն եւՍուրիոյ հիւսիս-արեւմտյան, Թուրքիոյ պաշտոնապէս կը համարէ իսլամի շիա ուղղութեանը պատկանող համաձնք: Մինջդեռ մէկ շարք Ալեւիներու (Արեւիներու), կողմէ այս տեսակէտը ընդունուած չէ:

Զեկոյց Կիլիկիոյ  հայերու ջարդերու մասին

Ծովակալ դէ Ռոբեկ (Կոստանդնուպոլիս)

1920 թուականի Մարտի 7-ին

1920 թուականի մարտի 7-ին ժամը՝ 16:20

1920 թուականին մարտի 8-ին ժամը՝ 17:45

No.200. (R).

Հետեւեալը  պրն.Ուիլիամսի համար է, կը փոխանց է Վ. Ա. Քեննեդուի պահանջով:

Նամակը կ’սկսի՝

No. 5. Մարաշի լուրերու հաստատում: 18 հազար մարդ կոտորուեցաւ շրջանին: քաղաքը այրեցաւ, սնունդ չիկայ եւ դեռ չէ ազատագրուած: 2000 գաղթական հասած է Ատանայ : 13 հազար կին և երեխայ ճանապարհին մահացած են ձնաբուքի պատճառով: Մարաշի մէջ դեռ կան 8 հազար հայեր, որոնցից շատերը վիրաւորներ են: Զեյթունը մեկուսացուած է: Ատանայի եւ Տարսոնի անմիջական վտանգ չի սպառնում, բայց անհանգիստ է եւ անկարգ, անվտանգութեան առումով ընդհանրապէս վստահությիւն չիկայ:

Նամակի ավարտ:

Կ’ուղարկ եմ այս հաղորդագրութեան պաշտոնական հաստատման ցանկացած դրսեւորում, որը պէտք է պաշտպանուած ըլլայ:

Մենք հեռագրուածից բացի այլ տեղեկութիւններ չ’ունինք: Ֆրանսիացիները, ինչպէս նախկին ժամանակ, շատ զուսպ եղած են, բայց ընգդծած են, որ կեանքի կորուստները պէտք է ներկայացուին որպէս ռազմական գործողութիւններու հետեւանք եւ ոչ թէ ջարդեր:

Կը հիշեցնենք, որ 1920 թուականի Օգոստոս 4-ին Ֆրանսիոյ հովանավորութեան ներքոյ Ադանայի մէջ հռչակուեցաւ Կիլիկիոյ անկախ հանրապետութիւն: Սակայն 1921թուականին Հոկտեմբեր 20-ին Ֆրանսիոյ եւ քեմալական Թուրքիոյ միջեւ կնքուած Անկարայի պայմանագիրով  ոտնահարուեցան Կիլիկիոյ ողջ բնակչութեան իրավուքնները: Այս պայմանագիրով ֆրանսիացիները 1922 թուականին Յունուարի 5-ին թուրքերուն հանձնեցին Ադանայի նահանգը եւ հեռացան: Նոր կոտորածի սպառնալիքը ստիպեց Կիլիկիոյ 150 հազար հայերուն վերստին տեղահանուիլ ու գաղթել Սիրիա, Լիբանան, Հունաստան և այլ երկիրներ: