Հայկական ժողովրդային շարժումին անդամ, ԱՍԱԼԱ-ի եւ Արցախի Ազատամարտիկ-հրամանատար Հոուսէփ Հոուսէփեան նաեւ  Մօնթէ Մելքօնեանի մօտիկ ընկերն էր: Մարտնչած է Լէոնիդ Ազգալդեանի յետ Ազատագրական բանակին մէջ (որու կայացումին մէջ կարեւոր դեր ունեցած) եւ ի թիւս այլ մարտերու մասնակցած է Քարւաճառի ազատագրմանը:

Հոուսէփ Հոուսէփեանը  Արցախ առաջին այցելութեան մասին կը գըրէ. « Ես առաջին անգամ Արցախ 1990 թուականին Լէոնիդ Ազգալդեանի յետ գնացած են։ Մեր նպատակը ազգային-ազատագրական բանակ ստեղծիլն էր, ատ այցելութիւնը կամաւորներ հաւաքագրելու խնդիր ունէր։ Անշուշտ, մարտական փոքր խմբաւորումներ արդեն կային, կազմաւորուած էին, բայց հաւատը վարչակարգի, գորբաչովեան վերակառուցումին նկատմամբ դեռեւս զօրաւոր էր։ Յենց ատ պատճառով ալ շատերն անվստահութեամբ  մեզի կը լսէին, սեփական ուժերուն, յաղթանակին չէին հաւատա; Չնայած աս ամենին՝ անտառին մէջ, ձմեռային դաժան պայմաններւն Լէոնիդն ու ես հիմնեցանք ռազմական ճամբար, մասնակցեցինք Մարտունու, Հադրութի, Մարտակէրտի՝ Արցախի քսանեօթ բնակավայրերու ազատագրութեանը։ Յենց որեւէ ճակատին վրայ, իրադրութիւնը կը լարուէր, օրհասական կը դառնար, մեր օգնութեանն կը դիմէին»։

Հոուսէփեանի յուշերէն կ’իմնանք, որ ան մեծ հայրիկի ու մեծ մայրիկի յետ, որոնց գիրկը ան մեծացեր է, ամէն կիրակի հայկական եկեղեցի են հաճախած, ազգային սգահանդէսներու, տօնահանդէսներու եւ դաշտահանդէսներու մասնակցիլ։ Թերեւս հէնց ատ պատճառաւ, երբ աւարտեց Էքս-ան-Պրօվանսի համալսարանն ու հասարակագէտին որակաւորում ստացաւ, գիտական թէզի թէմա Մարսէլի հայ համայնքն ու ազգային բարքերու պահպանումն ընտրեց։ Իւր ծննդավայրին մէջ, որը մօտ մէկ միլիոն բնակչութիւն ունի, աւելի քան հարիւր հազար հայ կա, այսինքն՝ ցանկացած փողոցի իւրաքանչիւր տասներորդ անցորդը անպայման հայ է։ Ցաւոք, մինչեւ գաղտնի բանակներու ստեղծումը, շատերը մոռացեր էին իւրաենց ծագումը կամ հայկական արմատներու մասին, այնպէս կը խոսէին, կարծէս իւրաենց յետ կապ, առնչութիւն չունեցող մանրամասն կը նտաբերէին: 

1985 թուականին, երբ ֆրանսիական ոստիկանութիւնն  առաջին անգամ ձերբակալեց Հոուսէփ Հոուսէփեանին, ան Մարսելին մէջ նր ստեղծուած ձայնասփիւռի կայանին գլխաեւոր խմբագիրի տեղակալն էր։ 

Անոր  պաշտօնական մեղադրանք ներկայացուեց, ըստ որու՝ իբր մասնակցեր է օդանաւակայանէն կեդրոնական դրամատուն խոշոր գումար փոխադրող զրահամեքենայի առեւանգմանը։ 

Բազմաթիւ հարցաքննութիւններէն  յետք միայն պարզ դարձաւ, որ անոր նկատմամբ անհամեմատ լուրջ կասկածներ կան։ Ի յայտ էին եկեր փաստաթուղթեր, որոնք անուղղակիօրէն կը վկայէին, որ Հոուսէփ Հոուսէփեան  Եվրոպայի տարբեր մայրաքաղաքներու մէջ ղեկավարածէ թուրք դեսպաններու սպանութիւններն ու մասնակցեր է տարբեր բռնարարքներու։ Ճիշտ է, յետաքննութիւնը յանցանքը չկարողացաւ հաստատիլ, բայց ան ընդմիշտ մնաց  գաղտնի ոստիկանութեան հսկողութեան ներքոյ: 

ԱՍԱԼԱ-ի իւրաքանչիւր գործողութենէն յետք Հոուսէփեանին  հարցաքննութեան կը կանչէին։ Այդպէս, երեք իրաւաբան վարեց անոր գործը, եւ երբ զգացին, որ փաստերն յետզյետէ անողոք կը դառնային, դատաւարութեան ժամանակ չի կարողանալու ինքը զինքը  արդարացնել, քննիչի սենեակէն դուրս ելաւ ու փախաւ։ Սկսան  անվերջանալի թափառումները։ Նախ կը թաքնուի Ֆրանսիա, յետքը ՝ Իտալիա, Յարաւսլաւիա, Յունաստան, Կիպրօս․ երկու տարուան ընթացքին մօտ երեսուն երկիր փոխեց։ Հէնց որ Մօնթէ Մելքօնեան  ազըտուաւ բանտէն, որոշեցին միասին Հայաստան գալ։ Իհարկէ, տարբեր ճանապարհներով։ 

Ատ մասին Հոուսէփեանը կը գրէ. «Ես երբէք չեմ մոռնա, թէ ինչպէս Մօսկւայէն ինձ բերող գնացքը կանգ առաւ առաջին հայկական կայարանին մէջ, ու չնայած գաղտնի հայրենիք կը մտնէի, չդիմացա, նետուեցա ցած ու համբուրեցա հողը: Մեր սրբազան հողը, որն այնքան տարի ինծի համար խորհրդանիշ լինելէն յետք ակնթարթին մը  յաւատամք, պաշտամունք դարձաւ»։