«Արմենիա»  Մշակութային Միութիւնը ուրբաթ օրը, Մայիս 26-ին, Բուր-լե-Վալանսի (Դրօմ) Ժան Մուլէն սրահին մէջ քանի  մը տասնեակ հոգանոց լսարանի առջեւ հանդէս եկաւ   «Հայերը անցեալի ժողովուրդ են, թէ ապագայի »  թեմայով բանախօսութեամբ։ Ներկա էին  Բուրգ-լե-Վալանսէն ներկայացուցիչներ ընտրուած Վիլֆրիդ Փայլն ու Ժորժ Իշասեանը։ Արեւմտեան Հայաստանի նախագահ Արմենակ Աբրահամեանը ու Արեւմտեան Արտաքին գործերու նախարար Լիդիա Մարկօսեանը, Հայ յեղափոխական դաշնակցութեան Վալենսիոյ մասնաճիւղի ղեկաւարներէն Արա Նուրեանը, Քրիստափոր Միքայէլեանը, Ժորժ Էրեցեանը, Ալեն Էւքսուզեանը եւ Սարգիս Ջամալորդզեանը, հայկական ասոցիացիաներու անդամներ, «Արմենիոյ» փոխնախագահ եւ Իդջէ-Վալ-ի նախագահ Խոսրով Իլիօզերը, ով կը գտնուեր  Մալաթիոյ մէջ`  Արեւմտեան Հայաստանին։

Գրիգոր Ամիրզաեանը նշեց. «Հայերը պատմութիւն ունեցող  ժողովուրդ են»։ Հին ժամանակներուն հայերը մեծ ազգ էին եւ  կը կազմէին աշխարհի բնակչութեան յաշվով շուրջ 5 միլիոն մարդ, որու քանակը քրիստոնեութեան ծագման ատէն կը կազմէր ընդամենը մօտ 200 միլիոն մարդ: 

Եթէ աս հնագոյն դարաշրջանէն շատերը ծանոթ են Տիգրան Մեծի հայկական կայսրութեանը մ.թ. ա. 1-ին դարուն, երբ Հայաստանն իւր զարգացման գագաթնակետին երեք-չորս անգամ մեծ էր Ֆրանսիայէն ՝ տարածվելով Միջերկրական ծովէն մինչեւ Սեւ եւ Կասպից ծովեր, ապա ատ հայկական կայսրութենէ առաջ Հայաստանը  մեծ կայսրութիւն էր: 

Մ.թ. ա. 190 եւ 160 թուականներուն Հայաստանը Արտաշէս Ա թագաւորին օրոք արդէն ընդարձակ երկիր էր Մեծ Հայքի, Փոքր Հայքի, Ծոփքի եւ Կոմմագենէի ՝ հայկական չորս թագաւորութիւններու հետ, որոնք տարածքով կը գերազանցէին  ժամանակակից Ֆրանսիային ։

Բայց հռոմեացիներու, պարսիկներու, արաբներու, մոնղոլներու եւ սելջուկ թուրքերու արշաւանքներուն ենթարկուած Հայաստանը դարերու ընթացքիմ փոքրացեր է չափերով ։ Ներխուժման ենթարկուած, բայց ատպէս ալ ամբողջութեամբ չհանձնուած  Հայաստանը, որը 301 թուականուն դարձաւ աշխարհի առաջին քրիստոնեա պետութիւնը, կարողացաւ պահպանիլ  իւր անկախութիւնը:

Եվ նոյնիսկ 1064 թուականին հայկական վերջին պետութեան կորստով եւ մայրաքաղաք Անիի անկմամբ, հայերը Կիլիկիային մէջ ՝ Միջերկրական ծովի արեւելեան ափին, ստեղծեցին Փոքր Հայքի թագաւորութիւնը 1080-1375 թուականներուն։ Փոքր Հայքի վերջին թագաւոր Լեւոն 6 Լուսինեանը թաղուած է այսօր Սեն Դենի բազիլիկին մէջ ։

Բայց Թուրքիոյ կողմէն  1915-1923 թուականներուն տեղի ունեցած ներխուժումներէն, բռնի տեղահանումներէն, զանգուածային սպանութիւններէն եւ Հայերու յանդէպ իրականացուած ցեղասպանութենէ յետք, արդեոք հայերը, որոնք գրեթէ անյետացեր են, և որոնց երկու երրորդը զոհուերլ են, ապագա ունեցող ժողովուրդ են:

8000-ամեա պատմութիւն ունեցող հայերու պատմութիւնը կը վկայէ աս ժողովրդի տոկունութեան մասին, որը միշտ հարձակման է ենթարկուեր, բայց միշտ կանգներ է անսասան եւ իբրեւ ամուր ժողովուրդ:

Եւ նոյնիսկ, եթԷ երկրորդ ցեղասպանութեան ուրւականը, կամ առաջինի շարունակութիւնը, կը շարունակէ յետապնդիլ Հայաստանին եւ Արցախին թուրք – ադրբեջանական ախորժակներու առջեւ, հայ ժողովուրդը  այնուամենայնիւ ունի կենսունակութեան եւ կեանքի նկատմամբ հետաքրքրութեան համար անհրաժեշտ ռեսուրսներ:

Այս պայմաններուն հայերը, որոնք պատմութեան մեջ մեծ անուններ են թողեի բոլոր ոլորտներու մէջ ՝ գիտութենէ մինչեւ կինո, երգէն  մինչեւ գրականութիւն, զինւորական ծառայութիւենէ մինչեւ արդարադատութիւն՝ Ֆրանսիոյ, Հայաստանի եւ մնացած աշխարհին մէջ, որտեղ անոնց թիւը գրեթէ 12 միլիոն է, նոյնպէս կարծես ապագային կը նային՝  լինելով պատմութեան, բայց նաեւ ապագայի ժողովուրդ:

Հայաստանն իսկապէս ապագայի ժողովուրդ է, որը մարդկութեանը մեծ անուններ է տուեր։ Երաժշտութենէ ` Շառլ Ազնաւուր եւ Շեր, Քիմ Քարդաշեան ՝ շոու բիզնէս, Անրի Վերնոյ եւ Ռուբէն Մամուլեան ՝ կինո, Վիկտոր Համբարձումեան ՝ աստղաֆիզիկա, տիեզերագնաց Ջեյմս Բաղեան, Մարշալ Բաղրամեանէն մինչեւ Միսակ Մանուշեան ՝ նացիզմին դիմադրելու համար, ակադեմիկոս- գրող  Անրի Տրուայայից մինչև նկարիչներ Այվազովսկի եւ  Արշիլ Գորկի: Համաշխարհային քաղաքակրթութեան պատմութեան մեջ կան հարիւրաւոր հռչակաւոր հայեր, ովքեր կ’ապացուցեն.  որ հայերը  եւ  անցեալի,  եւ  ապագայի ժողովուրդ են ։

Հայաստանի աճը բարձր տեխնոլոգիական եւ թուային ոլորտներու մէջ, որոնք կը կազմին  հայկական տնտեսութեան զգալի մասը, ատ կենսունակութեան եւ հայ ազգի ապագայի ապացոյցն է”:

“Հայերն անցեալի ժողովուրդ են, թէ ապագային ժողովուրդ” հարցին պատասխանելով, ելոյթ ունեցան  Արմենակ Աբրահամեանը, Լիդիա Մարկոօսեանը, Սարգիս Ժամակորձեանը, Ժորժ Իշասեանը, Արա Նուրեանը, Սիմոն Մելքոնեանը, Ալեն Էուկսուզեանը: Շատ իրատեսական ելոյթներ, որոնք ցոյց կու տան ինչպէս հարուստ անցեալ, անպէս ալ  ապագա ունեցող հայ ժողովրդի տոկունութիւնը, նոյնիսկ եթէ Հայաստանի ու Արցախի գլխուն «մութ ամպեր» են կախուած, յատկապէս 2020 թուականու աշնանային 44-օրեա պատերազմէն յետք: Երեկոյի վերջին քանի մը ներկաներու բաժանուեցան Արեւմտեան Հայաստանի հայերու ինքնութեան վկայականներ:

Գրիգոր Ամիրզաեան