“Բերձորի միջանցքի ազատ եւ անվտանգ հասանելիութեան” զեկոյցի նախապատրաստումինառաջարկ
- Եվրոպան Բերձորի միջանցքին եւայլ հարցերուն անդրադառնալիս պետք է յիշէ, որ հարցը կը վերաբերի ցեղասպանութիւն վերապրած ու ցեղասպանութեան սպառնալիքի տակ գոյատեւող, իւր կէնսատարածքը կորցուցած հայութեանը: Այո, ցեղասպանը խնդիր է դրեր մեզ ոչնչացնիլ, իսպառ վերացնիլ` 1915-1923, 1969, 1988-1992, 2016, 2020-2023:
- Բերձորի /Լաչինի/ միջանցքի հետ կապուած իրավիճակի լուծումը կը պահանջէ քաղաքական մոտեցումներ: Հումանիտար լուծումները խնդիրն ալ աւելի կը խորացնին` նպաստելով ցեղասպանութեան խորացումին:
- Բերձորի միջանցքի լուծումը պետք է ըլլա Բաքուի դէմ պատժամիջոցներու կիրառումին միջոցով, այլապէս ամէն յայտարարութիւն մը Բաքուի համար շրջափակումը խորացնելու թողութիւն է:
- Եթէ Արցախ կամ Բերձորի միջանցք պետք է մուտք գործեր Բաքուի քմահաճոյքով, կը նշանակէ արցախահայութեանը զօհաբերիլ Բաքուի հայակերներուն, ինչպէս ՅՈՒՆԵՍԿՕՆ ատ ըրեց 2006-ին, երբ Բաքուն “արգելեց” ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին այցելիլ Նախիջևեւան: Այսինքն, Եվրոպան թոյլատրութիւ՞նկը հարցնէ մարդկութեան դէմ հյանցագործութիւն կատարողէն, որ նա թոյլ տա Եվրոպային իւր յհանցագործութիւնները կանխարգելող քայլեր ձեռնարկեիլ: Ո՞վ կըսէ, որտեղ է տրամաբանութիւնը: Եվրոպան չի կարող կանխարգելիլ ցեղասպանութիւնը, քանի դեռ Եվրոպան իրապէս չի ցանկընա ատ կանխարգելիլ:
- Մարդու կյանքի իրաւունքի հարցը չի կարող ստօրադասուիլ տարածքային ամբողջականութեան սկզբունքին:
- Եվրոպան պետք է Բերձորի միջանցքի պաշտպանության հիմքում տեսնի Արցախի հայության պաշտպանությունը: Բերձորի միջանցքը պետք է վերադարձնել իր` մինչ 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ի կարգավիճակը: Ագրեսիայի հետևանքով առաջացած իրավիճակը կասկածի տակ է դնում Մարդու իրավունքների պաշտպանության ողջ հայեցակարգը, դրա միջազգային իսկությունը:
- Եվրոպական կառոյցները իւրեանց ներկայութեամբ կարող են օգնեիլ արցախցի փախստականներուն այցելելու հարազատներիուն Արցախի Հանրապետութեան մէջ:
- Շրջափակվուած Արցախին աջակցիլ էլեկտրաէներգիայի, ջրի, վառելիքի խնդիրը նորագոյն տեխնոլոգիաներուի կիրառմամբ լուծելու համար:
- Ֆրանսիոյ , Չինաստանի, Հնդկաստանի եւ Իրանի խաղաղապահ ուժերու ներգրավում Բերձորի միջանցք ու Արցախ:
- Եվրոպան պետք ունի կիառելու remedial secession /ամոքիչ անջատում/ սկզբունքը՝ փրկելու Արցախն ու արցախահայութեանը ցեղասպանի ճիրաններէն: Ցեղասպանական հակահայ քաղաքականութիւնը մի նպատակ ունէ` բնաջնջիլ հայութեանը իւր կենսատարածքին մէջ, վտարիլ հայութեանը կենսատարածքէն, տիրանալ հայութեան հայրէնիքին, տարածքներուն, ռեսուրսներուն, պատմութոանը, մշակոյթին:
- Արցախի՝ ադրբեջանական վերայսկողութեան տակ անցած տարածքներու մէջ վտանգուած է հայկական մշակութային ժառանգութիւնը։ Բաքուի իշխանութիւնը միտումնաւվոր կիրականացնէ մշակութային վանդալիզմ, կը փորձէ վերացնիլ հայկական յետքը, կոչնչացնէ հայկական յուշարձանները, իսկ եկեղեցիները կը ներկայացնին՝ որպէս ուդիական։
Առաջարկ՝ 1. Միջազգային կառոյցները ՝ ի դեէմս ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի, մուտք ունենան բռնազաւթուած տարածքներ, որպէսզի կանխուի մշակութային ցեղասպանութիւնը։ 2. Բաքուվի իշխանութիւնը՝ անանցանելի դարձնելով «կյեանքի ճանապարհը», միեւնոյն ժամանակ կապացուցէ, որ անհնար է նաեւ անոնց հետ արցախահայերու գոյակցութիւնը։ Խաղաղ, ստեղծագործ հայն այսօր կը գտնուի Բաքուի իշխանութեան զինուած ուժերու մշտական նշանառութեան տակ։ Ալիեւի ագրեսիւ պահուածքը ցոյց կու տայ որ ադրբեջանական վարչական, իրաւական, քաղաքական վերայսկողութեան տակ հայն Արցախին մէջ ապրիլ չի կըրնա։ Առաջարկ՝ միջազգային հանրութիւնը պիտի փորձիէ յաշուի նստիլ Արցախի ժողովուրդի՝ արդեն իսկ ինքնորոշուած ըլլալու փաստի հետ, եւ մարդու կեանքի իրաւունքը չ՛դիտարկէ տարածքային ամբողջականութեան հարցի համատեքստին մէջ։