Ադրբեջանցի օգտատերերէն մէկի կողմէն համացանց տեղադրուած տեսանիւթերէն կերեւի, որ բռնազւթուած Յադրութի շրջան գտնուող Կաւաքավանք վանքային համալիրի տարածքը շինարարական աշխատանքներ կրիականացուին: Աս մասին կը յայտնէ Արցախի մշակութային ժառանգութեան մշտադիտարկում իրականացնող monumentwatch.org կայքը․ 2020 թուականի հոկտեմբեր 12-14-ը Կավաքավանքի շրջակայքը ակտիւ մարտեր են ընթացեր, տարածքը ենթարկուեր է հրետակոծութեան: Բաքուի զինւորականները եկեղեցին օգտագործեր են որպէս ռազմական հենակետ, ինչին յետեւանքով կառոյցի զարդաքանդակներն ու հայերէն արձանագրութիւնները զգալիօրէն տուժեր կամ եւ ոչնչացուեր են: Եկեղեցիին վիճակի մասին 44-օրեա պատերազմէն ետք՝ մինչեւ աս տեսանիւթերու ի յայտ գալը, տեղեկութիւններ չկային: Տեսանիւթէն կերեւի, որ եկեղեցին եւ անոր շրջակայքը զգալիօրէն տուժեր են յակառակորդի հրետակոծութենէ, կան փլուած յատուածներ, ընկած ու թափուած քարեր, վնասուած է տանիքը: Աս եկեղեցիին քով դեռեւս 1995 թուականին տեղադրուած ազատամարտիկներու յիշատակին նւիրուած խաչքարը: Շատ յնարաւոր է, որ խաչքարը ոչնչացուցեր են Բաքուի զինւորականները: Նկատինք, որ ադրբեջանական կողմը չի ալ թաքցնէ, որ 1994 թուականէն աս կողմ կանգնեցուած խաչերու, խաչքարերու, տարաբնոյթ յուշակոթողներու, ինչպէս նաեւ նոր կառուցուած եկեղեցիներու յանդէպ իր վերաբերմունքը: Տեսանիւթէն կերեւի , որ ադրբեջանական կողմը յարթեցուցեր է եկեղեցիին շրջակա տարածքը, կատարեր հողալցումներ: Դատելով տեսանիւթին մէջ երեւացող տեխնիկայէն՝ դեպի եկեղեցի նոր, ասֆալտապատ ճանապարհ կը կառուցուի: Առաւել մտահոգիչ են եկեղեցու ներսը եւ շքամուտքին վրայ կատարուող աշխատանքները: Դատելով տեսանիւթէն՝ շքամուտքը զգալիօրէն վնասուած է, յամարեա անյետացեր են զարդաքանդակ եզրագոտիները: Եւ իհարկե, քարոզչական էժանագին յնարքը՝ հայկական միջավայրւ, հայերու կողմէն 1742 թուականին կառուցուած եւ հայերէն արձանագրութիւններ կրող եկեղեցին հորջորջեր որպէս աղուանական:
Մեր արձագանքը.
Յարկ է նշիլ, որ, ըստ «Զինուած ընդհարման պարագային մշակութային արժէքներու պաշտպանութեան մասին» Հաագայի 1954 թ. համաձայնագիրի եւ ատոր լրացուցիչ՝ 1954 թ. եւ 1999 թ. արձանագրութիւններու, կարգելուի համաձայնագիրով սահմանուած մշակութային արժէքն օգտագործիլ ռազմական նպատակներով։ Յաագայի 1999 թ. երկրորդ արձանագրութեան 6-րդ յօդուածն կարգելէ մշակութային արժէքները վերածիլ ռազմական օբյեկտներու կամ օգտագործիլ այնպիսի նպատակներով, որոնք կարող են ատոնք աւերուելու կամ վնասուելու վտանգի ենթարկիլ։ Իսկ երկրորդ արձանագրութեան 15-րդ յօդուածի գ եւ դ կետերով այդպիսի արարքը կ՛որակուի որպէս ռազմական յանցագործութիւն։
Յարկ է յիշեցնիլ, որ Հաագայի արդարադատութեան միջազգային դատարանի 2021 թ. դեկտեմբեր 7-ի որոշմամբ արգելուեր են հայկական եկեղեցիներու պղծման գոծողութիւնները․ «Բաքուն պարտաւոր է ձեռնարկիլ բոլոր անհրաժեշտ միջոցները՝ կանխելու եւ պատժելու վանդալիզմի եւ պղծումին գործողութիւնները, որոնք կիրականացուէին հայկական մշակութային ժառանգութեան նկատմամբ․․․»։
Իսկ ԵԽԽՎ 2583-րդ բանաձեւով հայկական մշակութային արժէքներու հայկականութեան փաստի ժխտումն ու ատոնց՝ աղուանները պատկանիլը ճանաչուեր է որպէս «ադրբեջանական յօրինուածք»»: