Վերջերս լոյս է տեսեր վիմագրագէտ, պատմական գիտութիւններու թեկնածու Արսէն Յարութիւնեանի՝ «Տաթեւի վանքի նորայայտ ծածկագիրը» յօդուածը, որտեղ ներկայացուեր է Տաթեւի վանք նորայայտ եռատող արձանագրութիւն մը, որու բովանդակութիւնը մինչ այժմ, կրանք ըսիլ, մնացեր էր անընթեռնելի։
Տաթեւի վանքի գլխաւոր՝ Սբ Պողօս-Պետրօս եկեղեցու յարաւային արտաքին պատին վրայ պահպանուեր է արձանագրութիւն մը, որը գրուեր է ծածկագիրով։ Ժամանակին որոշ մասնագետներու կողմէն փորձ կատարուեր է վերծանիլ արձանագրութեան բովանդակութիւնը, սակայն աշխատանքը կատարուեր է մասնակի եւ ոչ լիարժեք։ Արձանագրութեան ընթերցմանը խոչընդօտեր են շարք մը յանգամանքներ, օրինակ բարձր տեղադրութիւնը, խոնաւութենէ եղծուածութիւնը եւ գրութեան ձեւը։
Վերջերս որակեալ լուսանկարներու միջոցով վիմագրագէտ Արսէն Յարութիւնեանը յաջողուերլ է վերծանիլ արձանագրութիւնը, ինչէն ակնյայտ է դարձեր, որ այն գրուեր է աջէն ձախ եւ շրջագիր, այսինքն, հայելային գրչութեամբ։ Եռատող արձանագրութենէ պարզ է դարձեր, որ այն նւիրուեր է երեք հոգեւոր հայրերու՝ Տէր Անտօն, Տէր Ստեփանօս եւ Հայր Կիրակօս Եպիսկոպօսները։ Եռատող արձանագրութենէ բացի այստեղ կարդացուեր են նաեւ «Կոլիճան» եւ «Տերին» անունները, ինչպէս նաեւ արձանագրութեան թուականը (1537)։
Յեղինակի կարծիքով՝ վիմագիրին մէջ յիշատակուած հոգեւոր հայրերն այցելու-նւիրատուներ են, որոնք ուխտի են գացեր Տաթեւի վանք եւ որոշակի նուիրատւութիւն ըրեր, որու դիմաց եկեղեցու որմերուն վրայ յիշատակագրումին արժանացեր Տեքստը, ըստ ամէնայնի, ծածկագիրուեր է նուիրատուներու ցանկութեամբ, որոնք ձգտեր են գաղտնի մնալ։
Ինչպէս յեղինակը կը նշէ իր յօդուածին մէջ, ծածկագիրութիւնը կամ գաղտնագիրութիւնը խոր արմատներ ունի ինչպէս հայ, այնպէս ալ համաշխարհային գրաւոր-մշակութային ժառանգութեան մէջ: «Կրիպտոգրաֆիա» միջազգային անունով յայտնի այս երեւոյթի հիմքը տարբեր իրողութիւններն ու անունները գաղտնի ու անեղծ պահիլը, ատոնք տգէտ մարդկանց վայրագությենէ ապահովագրիլն ու սերունդները աւանդիլն էր։
Հայկական ծածկագիրութիւնը՝ իբրեւ առանձին գիտաճյուղ, դեռեւս 19-20-րդ դդ. արժանացեր է հայ եւ օտարազգի յետազոտողներու ուշադրութեանը։
Շրջագիր ծածկագրութեան պարագային տառերը կը պատկերուին շրջուած, հիմնական հայելային եղանակով, ինչի յետեւանքով ընթերցումը դարձեր է աջէն ձախ:
Ուսումնասիրողներէն Հր. Աճառեանն ու Ա. Աբրահաման կը նշեն, որ նմանօրինակ ծածկագիրութեան վերծանութիւնը յնարաւոր եւ դիւրին է առաջին յերթին հայելու անդրադարձման միջոցով, կամ պարզապէս պետք է գիրը պատճենիլ թափանցիկ թուղթին վրայ եւ, պահելով լոյսի դիմաց, վերծանիլ այն։
Ի դէպ, հայերէն վիմագիրներու շրջագիր ծածկագիրութեան այլ օրինակներ եւս յայտնի են։ Նման արձանագրութիւններ են յայտնաբերուեր Լոռու մարզի Կուրթան գիւղը, Թանահատի վանքը, Սեւանավանքը, Գեղարքունիքի մարզի Լիճք գիւղը եւ այլն։