ԱՄՆ-ի Սենատի արտաքին յարաբերութիւններու հանձնաժողովի նախագահ Ռոբերտ Մենենդեսի յանձնարաութեամբ Հայաստան է ժամանած հանձնաժողովի աշխատակազմի ներկայացուցիչներ Սառա Արքինը եւ Դեմյան Մերֆին օգոստոս 9-ին այցելեցին Հայերու ցեղասպանութեան յուշահամալիր:
Հիւրերը յուշահամալիրի ստեղծման պատմութիւնը ներկայացոյց Հայերու ցեղասպանութեան թանգարան-ինստիտուտի տնօրեն Յարութիւն Մարութեանը:
Նա անդրադարձ կատարեց Ծիծեռնակաբերդի տարածքը անցեալ դարավերջը Բաքուի Սումգայիթ, Կիրովաբադ (Գանձակ), Բաքու քաղաքները ադրբեջանական կառաւարութեան կազմակերպած կոտորածները զոհ գնացած հայերու յիշատակը տեղադրուած երեք խաչքարերու եւ Արցախեան գոյամարտի տարիները Հուշապատի դիմացի յատուածը յուղարկաւորուած հինգ ազատամարտիկներու պատմութիւնները՝ շեշտելով, որ տեղի ունեցածը Հայերու ցեղասպանութեան շարունակութիւնն էր:
Սառա Արքինը եւ Դեմյան Մերֆին ծաղկեպսակ դրեցին Հայերու ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակը յաւերժացնող յուշակոթողը, որմէ ետք հիւրերը ծաղիկներ դրեցին անմար կրակին քով եւ մէկ րոպե լռութեամբ հարգեցին Հայերու ցեղասպանութեան անմեղ զոհերու յիշատակը:
ՀՑԹԻ տնօրեն Յարութիւն Մարութեանը անոնց ուղեկցեց Յուշապատի քով, որու յետնամասը յատուկ խորշերու մէջ ամփոփուած են 19-րդ դարավերջը եւ 20-րդ դարասկիզբը թուրքական կառաւարութեան իրագործած հայերու զանգուածային կոտորածներու եւ ցեղասպանութեան դէմ իրենց բողոքի ձայնը բարձըրցուցած օտարազգի շարք մը հասարակական, քաղաքական գործիչներու, մտաւորականներու եւ միսիոներներու գերեզմաններէն վերցուած հողով լի փոքր սափորները:
Հենրի Մորգենթաուի եւ Կլարա Բարտոնի հայանպաստ գործունեութեան մասին պատմելով՝ նա շեշտեց, որ անոնց կատարած աշխատանքի շնորհիւ ամերիկեան յասարակութիւնը քաջածանօթ էր Օսմանեան կայսրութիւնը տեղի ունեցող հայերու կոտորածները, եւ որ ԱՄՆ-ի կողմէն Հայերու ցեղասպանութեան ճանաչումը նաեւ յարգանքի տուրք էր այդ մարդկանց յիշատակը: ՀՑԹԻ տնօրենը հիւրերը ներկայացուց յիշողութեան պուրակի պատմութիւնը եւ նշեց, որ այնտեղ առաջին թւագրուած ծառը 1997 թուականով է, որը տնկեր է ԱՄՆ սենատոր Ռոբերտ Դոուլը՝ ի յիշատակ Հայերու ցեղասպանութիւնը վերապրած, ամերիկահայ վիրաբոյժ Համբար Քելեկեանի:
Շնորհակալութիւն յայտնելով այցի համար ՀՑԹԻ տնօրեն Յարութիւն Մարութեանը Սառա Արքինին եւ Դեմյան Մերֆիին նւիրեց “International Journal of Armenian Genocide Studies” 2022 թ. երկրորդ համարը, որն ամբողջութեամբ նւիրուած է Արցախի հիմնախնդիրը: Հայերու ցեղասպանութեան թանգարան-ինստիտուտի յաղորդագրութիւն: