Վերջերս Արեւմտեան Հայաստանի հայրենակցական միութիւններու շարքը համալրուեցաւ եւս մէկով. ստեղծուեցաւ համշենցիներու առաջին հայրենակցական միութիւնը` բաւական խօսուն անուամբ` «Հատիկ»։ Իմիջիայլոց, սա անուանումը յարուցեր է թուրքական համապատասխան կառոյցներու տարակուսանքը, եւ միութեան նախաձեռնողները ատ ներկայացուցեր են որպէս թուրքերէն յապաւում: Յարկ է նկատիլ նաեւ, որ համշենցիներու հայրենակցական միութեան մէջ ընդգրկուած են ինչպէս իրենց հայկական էթնիկ պատկանելութիւնն ընդունողներ, այնպէս ալ ատ արտաքուստ մերժողներ։ Համշենահայերու հայրենակցական միութեան նախաձեռնողներու խումբին մէջ յատկապէս ակտիւ են համշենական «Վովա» երաժշտական խումբի հիմնադիր Հիքմէթ Աքչիչէքը եւ փաստաբան Քյամիլ Մութին։ Միութեան մէջ ընդգրկուած են համշենցիներ Կոստանդնուպօլիսէն, Համշէնր, Արդուինէ, Անկարայէն։ Ինչպէս կը յայտարարեն կազմակերպիչները, միութեան ստեղծման նպատակը համշենական մշակոյթի եւ լեզուի պահպանումն է, որպէսզի թոյլ չտան, որ. «համշենական լեզուն ու մշակոյթը կամաց-կամաց անյետընան ուրբանիզացիան զուգայեռ»։ Հետաքրքիր է դիտարկիլ, որ հէնց իրենք` համշենահայերը, որոշակիորեն ուշըցած կը յամարեն իրենց միութեան ստեղծումը, քանի որ Սեւ ծովի տարածաշրջանի այլ ժողովուրդներ, օրինակ` մուսուլման վրացիները (գիւրջիւ), լազերն արդեն շուտունէ ունին նմանատիպ կառոյցներ։ Ինչպէս մնացած հայրենակցական միութիւնները, համշենցիները եւտ շեշտն առաւելապէս կը դնեն մշակոյթի, լեզուի պահպանման վրայ, սակայն, այնուամէնայնիւ, չեն կրնար խուսափիլ ինքնութեան եւ պատմական հարցերէն: Եթէ այս միութիւնը դառնա յարթակ Համշէնի բարբառի, մշակոյթի ուսումնասիրման համար, ապա ատ անպայմանորէն պիտի յանգեցնէ նաեւ համշէնցիներու էթնիկ ծագման հարցի քննարկմանը։ Այս առիթով միութեան կազմակերպիչներէն Քյամիլ Մութին կը նկատէ. «Նախ պետք է իմ անյետացող մշակոյթս, վերացող լեզուս պահպանեմ, որպէսզի պատմութիւնս ուսումնասիրեմ»։ Գաղտնիք չէ, որ Բռնազաւթուած Արեւմտեան Հայաստանի համշենցիները, գտնուելով թուրքական պետական մեքենայի եւ քարոզչութեան բիրտ ճնշումին տակ, մեծ մասամբ կը խուսափեն անդրադառնալ եւ բացայայտ ընդունիլ իրենց հայկական ծագումը։ Աւելին` համշենցիներու շրջանը իրենց հայկական կամ «համշենական» ծագումն ընդունողներու քովը կան անգամ մարդիկ, որոնք կը յայտարարեն, թե իրենք թուրք են։ Սակայն համշենական մշակոյթի եւ Համշենի բարբառի նկատմամբ անոնք գրեթէ բոլորն ունին նոյնական վերաբերմունք եւ կը ձգտեն պահպանիլ այդ ամէնը։ Համշենահայերու «Յատիկ» միութիւնը, առաջնային հռչակելով համշենական մշակոյթի եւ լեզուի պահպանումը, կրնա համախմբիլ վերը նշուաղ բոլոր խումբերը, եւ սա առումով նմանատիպ միութեան հիմնադրումն, իրոք, պետք է յամարիլ լուրջ առաջընթաց։ Նկատենք նաեւ, որ համշենական մշակոյթը եւ բարբառը կրողները, ծանօթանալով ընդհանուր հայկական մշակոյթի առանձին տարրերու եւ հայոց լեզուին հետ, անպայմանորէն կը բախուին իրենց էթնիկ ծագման հարցիհ հետ, ինչի պատասխանն այդ պարագային աւելի յստակ է ըլլալու անոնց համար։