1894 թուականին  քաղաքական ուժերը իրենց մասնակցութիւնն ունեցան Սասունի առաջին ապստամբութեանը՝ զինամթերք մատակարարելով տեղացի բնակչութիւնը եւ Սասունի ժողովուրդը օգնելով ինքնապաշտպանուիլ Համիդեան ջարդերէն: Երբ հայերը 1894 թուականին սկսեր են իրենց պայքարը ինքնավարութեապ համար, հազարաւոր հայեր սպանուեր են օսմանեան զորքերու եւ քրդական ցեղերու կողմէն: 1894 թուականի ամռանը հայ զինուած գիւղացիները դիմադրութիւն են ցոյց տուեր քուրդերու հարձակմանը։ Այնույետև Համիդիէ զորագնդեր եւ կանօնաւոր զորքերը Բիթլիսէն եւ Մուշ նահանգէն, որոցն միացեր է չորրորդ բանակային կորպուսը, ուղարկուեր են Սասունի շուրջ գտնուող հայկական շրջաններ եւ օգոստոս 18-էն մինչեւ սեպտեմբեր 10-ը 23-օրյա գործողութիւն սկսեր։ Զորքը ոչնչացուցեր է առնվազն 8000 հայ ։ Արդեն 1896 թուականի յոււնիսը Վանին նահանգը կազմակերպուեցաւ Վանի պաշտպանութիւնը, մինչդեռ Համիդիէ գունդերը կը պատրաստուեին գրոհիլ քաղաքը։ Վանի բոլորը զէնք բռնելուն ընդունակ հայերը զէնք են վերցուցեր եւ խաղաղ բնակիչները պաշտպաներ հարձակումէն ու յետագա կոտորածներէն: Նոյն թուականին ՝ Զելեանի քուրդ աւազակապետը իր 3-4 հազարանոց քրդական բանակով սկսեր է հարձակուիլ հայկական գիւղերու վրայ: Օսմանեան նահանգապետը սուլթանը զեկուցեր է, որ Զեյեանի առաջնորդը ենթարկուեր էր հայերու հարձակմանը։

Փոքր անկարգութիւները մշտապէս տեղի են ունեցեր, եգ շուտով՝ 1894-1896 թուականները, ատոնց յաջորդեր են հայերու զանգուածային սպանութիւնները այլ վայրերը, ընդ որում՝ այդ կոտորածները ակտիվորեն մասնակցեր են նաեւ քուրդերը։ Անոնք աւերեր են հինգ հայկական գիւղեր եւ Տալվորիկի շրջանը։ Սասունի իրադարձութիւնները սկիզբ դրեցին հայկական ըմբոստութեան  երկար շարքը եւ քուրդերու կողմէն անոնց ճնշմանը։