Սեպտեմբեր 27-ին, լրացաւ Արցախեան 44-օրեա պատերազմի 3-րդ տարելիցը: 2020 թուականի սեպտեմբեր 27-ին` առաւօտուն ժամը 07:10, Բաքուի լայնածաւալ պատերազմ սկսեց Արցախին դէմ։ Մարտական գործողութիւնները ընթացեր են արցախա-ադրբեջանական շփման գիծի ողջ երկայնքով, ինչպէս նաեւ հայ-ադրբեջանական շփման գիծի որոշ յատուածները: Հայաստան եւ Արցախ յայտարարուեր էր ռազմական դրութիւն եւ ընդհանուր զորահաւաք։
44-օր անց՝ 2020 թուականի նոյեմբեր 10-ին, Ռուսաստանի Դաշնութեան անմիջական միջնորդութեամբ կնքուեց ռազմական գործողութիւններու դադարի մասին համաձայնագիր, ըստ որու Արցախին հանրապետութեան տարածքին մեծ մասն անցաւ Բաքուիի վերայսկողութեան տակ։
Պատերազմը Բաքուն կիրառեր էր իր ողջ զինանոցը՝ ԱԹՍ-ներու, նորագոյն տեխնիկայի եւ ծանր հրետանու լայնամասշտաբ ռազմական օգտագործմամբ եւ ինֆորմացիոն դաշտը պաշտօնական հակամարտութեամբ։ Պատերազմն կ՚անուանէին 5-րդ սերունդի։
Բաքուի բացայայտ ռազմական աջակցութիւնն է ցուցաբերեր Անկարան։ Հայ երիտասարդներու դէմ կռուին մէջ ներգրավուած էին նաեւ վարձկան ահաբեկիչներ Սիրիայէն:
Բազմաթիւ երկրներ եւ միջազգային կառոյցներ խստորեն դատապարտեր էին պատերազմը՝ կողմերը կոչ ընելով անյապաղ դադարեցնիլ կրակը եւ վերսկսիլ կառուցողական բանակցութիւնները։
Երեք տարի անց սեպտեմբեր 19-ին Արցախ կը սկսուի «արցախեան երրորդ պատերազմ» անուանումը ստացած մարտական գործողութիւնները։
Պատերազմին երկրորդ օրը Բաքուն կ՚առաջարկէ Արցախին զինուած ուժերը եւ ղեկավարութիգնը հանձնուիլ եւ կը յայտարարէ, որ պատրաստ է հանդիպիլ «հայ համայնքի ներկայացուցիչներու հետ՝ քննարկելու Բաքուին ինտեգրվելու հեռանկարները»։
Արդիւնքը Արցախը «կը կցուի» Բաքուն:
Եվրամիութիւնն ու ԱՄՆ-ն Բաքուն կոչ կ՚ընեն դադարեցնիլ ռազմական գործողութիւնները։ Ֆրանսիան կը պահանջէ ՄԱԿ-ի Անվտանգութեան խորհուրդի արտահերթ նիստ յրաւիրիլ: Այն տեղի կունենա սեպտեմբեր 21-ին։
Երեւան բողոքի ցոյցեր կը սկսուին կառավարութեապ շէնքի քով՝ Նիկոլ Փաշինեանի հրաժարականի պահանջով։ Միաժամանակ բողոքի ցոյց է կայացեր ՌԴ դեսպանատան քով։ Ոստիկաններու հետ բախումներու արդիւնքը քանի մը մարդ կը վիրաւորուի։ Արցախցիները կը տեղահանուեն իրենց տուներէն: