«Գարդման-Շիրվան-Նախիջեւան» համահայկական միութիւնն իր խորը մտահոգութիւնն կը յայտնէ Արցախին հայ բնակչութեան բռնի տեղահանման կապակցութեամբ։
«Բաքուն սեպտեմբեր 19-20-ին Արցախի ողջ տարածքը սանձազերծեց յերթական լայնամասշտաբ անհամաչափ պատերազմ, որու ընթացքը թիրախաւորեր են քաղաքացիական ենթակառուցուածքներ, բնակելի տուներ, շտապ օգնութեան ինքնաշարժներ, զոհուեր են քաղաքացիական անձինք, այդ թուին՝ երեխաներ։ Նման պայմանները Արցախին բնիկ էթնիկ հայ բնակչութիւնը յարկադրուած, ֆիզիկական գոյութեան պահպանման նպատակով կը լքէ իր հայրենիքը։ Արցախին հայութիւնը, 10 ամիս գտնուելով լիակատար շրջափակման մէջ, մատնվելով սովի եւ աննկարագրելի տանջանքներու, ամիսներ շարունակ օգնութեապ կոչ կ՚ուղղեր քաղաքակիրթ աշխարհը, որու համաչափ արձագանքի բացակայութիւնը հանգեցոյց իրական էթնիկ զտման, մարդու բնական իրաւունքներու բազմակի եւ անթոյլատրելի խախտման դեպքերու, որն, անշուշտ, այսօր կարիք ունէ խստագոյն դատապարտման։ «Գարդման-Շիրւան-Նախիջեւան» համահայկական միութիւնը կը պնդէ, որ 21-րդ դարը, երբ մարդու ազատ, յաւասար եւ արժանապատիւ կեանքը կը յամալրուի բարձրագոյն արժէք, նման վայրագութիւններու արմատները պետք է փնտրիլ նախկինը կատարուած հանցանքներու անպատժելիութեան մէջ։ Աւելի քան հարիւրամեակ պատմական Գարդմանի, Շիրւանի եւ Նախիջեւանի հայութիւնը պարբերաբար կ՚ենթարկուի ջարդի, կոտորածի եւ բռնի տեղահանութեան: Իսկ այդ ամէնի կազմակերպիչներէն՝ Բաքուի դեմոկրատական հանրապետութեան, Խորհրդայինպպննծ Բաքուի եւ Բաքուի իշխանութենէ եւ ոչ մէկը մինչ օրս որեւէ պատասխանատւութիւն չի կրեր մարդկութեան յանդէպ գործած հանցանքներու համար։ 1918թ․ սեպտեմբեր 15-17-ը օսմանա-ադրբեջանական զորքերու վայրագութիւններու զոհ դարձան Բաքուի շուրջ 30 հազար հայեր, աւելի քան 30 հազարը հարկադրուած հեռացեր է քաղաքէն: 4 հազարէն աւելի հայեր գերվեր են, որոնցմէ 445՝ մահացեր են ծեծի եւ տաժանակիր աշխատանքի յետեւանքով, անհետ կորածներու թիւը 3572 է, բանտարկուեր են 553 հայեր։ Հայ բնակչութեան կրած միայն նիւթական վնասներու գումարը կ՚անցներ 1 միլիարդ ռուբլիէն (1919թ.-ի դրությամբ), ինչը ժամանակի համար հսկայական գումար էր։ 1918-1920թթ․ կոտորածն ու թալանը, ռասայական ու կրօնական խտրական քաղաքականութիւնը շարունակուեր են գրեթէ Բաքուի ողջ տարածքը: Նման գործելաոճ ժառանգեց նաեւ Խորհրդային Բաքուն: 1988-1991թթ․ Ադրբեջանական ԽՍՀ«ին մէջ, ապա 1992թ. Բաքուի իշխանութեան կողմէն խրախուսուեր են ցեղասպանական գործողութիւններ Սումգայիթ, Բաքու, Կիրովաբադ, իսկ Հիւսիսային Ղարաբաղ, Նախիջեւան եւ մնացեալ տարածքը հայերու՝ ջարդերով ուղեկցուող տեղահանութիւններ։ Այս գործողութիւներու յետեւանքով հարիւր հազարաւոր հայեր հարկադրաբար լքեցին իրենց բնակավայրերը՝ ապաստան գտնելով Արեւելեան Հայաստան կամ արտերկիրը: Այժմ Արցախին հայութիւնն կ՚ենթարկուի միեւնոյն դաժանութիւնները, ինչի միջով որ պատմական Գարդմանի, Շիրւանի եւ Նախիջեւանի հայութիւնը ստիպուած է եղեր անցնիլ 35 տարի առաջ։ Համանման խնդիրներ փախստականներու հետ կապ ևս կառաջանան, եթե միջազգային յեղինակաւոր կազմակերպութիւնները, իրաւապաշտպան կառոյցները եւ ազդեցիկ եւ պատասխանատու երկրները չդիմեն գործնական ճնշման Բաքուին նկատմամբ, չկանխեն Արցախին հայաթափումը, ինչպէս որ եղաւ Նախիջեւանի պարագային: Բաքուի այս գործողութիւնները կը հանդիսանան միջազգային շարք մը կարեւորագոյն իրաւապաշտպան հռչակագրերու եւ համաձայնագիրներու կոպտագոյն խախտումներ, որոնք արժանի են մանրամասն քննութեան: