Կարինը ուներ ամուր պարիսպներ ու հզոր հրետանի. բերդի շուրջ 400 թնդանոթը նախատեսուած էր երկարատեւ պաշտպանութեան եւ պաշարման համար։ Սակայն տարբեր յեղափոխութիւններին յաջորդած եւ ամիսներ տեւող բարոյալքման ու թալանի յետեւանքով բերդի հրետանու մեծ մասը շարքէն դուրս էր եկեր։
Աւետիս Թերզիբաշեանը, նկարագրելով հայերու ռազմական ուժերը, կը գրէր, որ քաղաքը կատարեալ քաոս էր, եւ բոլորը բոլորին կը յրամանէին. «Չհրամայող մը չկա, որպէսզի ես ալ անոր հրամայեմ»։
«Չորս հազար կանօնաւոր, նույնքան ալ անկանօն հետեւակ զորք ունինք, հինգ հարիւր կանօնաւոր, նոյնքան անկանօն ձիաւոր եւ թեեւ ամրութեանց 400 թնդանոթներեն 200-ին բանալիները չկան մէջտեղ, 100-ը ձիւներու մէջ թաղուած են, 100-ը անգործածելի, բայց ունինք լաւ վիճակի մէջ լեռնային եւ դաշտային տասնեակ մը թնդանոթներ»,- կը գրեր նա։
Ընդհանուր բարոյալքումն ու հավատի բացակայութիւնը ակներեւ կը դառնա, երբ Կարսին մէջ Անդրանիկը կը դիմէ զինքը դիմավորելու եկած յազարաւոր մարդկանց՝ ըսելով. «Ես ծեր զինւոր մըն եմ, կերթամ մեր հայրենի երկիրը պաշտպանելու։ Ձեզմէ ո՞վ կը միանա ինծի»։ «Մոտ 2000 հոգի շարքի կեցան, բայց երբ Անդրանիկ գնաց զանոնք զորանոց առաջնորդելու, միայն 25 հոգի մնացած էին»։
Անդրանիկի ժամանումը Կարին գեներալ Նազարբեկեանի համար անսպասելի էր: Կըսէր, որ պատահմամբ է իմացեր Անդրանիկի եւ սպայակոյտի (շտաբ) պետ Զինկեւիչի Կարին մեկնելու մասին։ «…Նա նշանակուեր էր Կարինի ջոկատի պետ եւ Կարինը ամրոցի պարետ, գնդապետ Մորելի փոխարեն։ Իմ անձնական կարծիքն է, որ Անդրանիկի նշանակումը սխալ էր»։
Անդրանիկը, իհարկէ, շատ լաւ կը հասկընար, որ ստեղծուած անիշխանութեան պայմաններուն դժուար կըլլայ կազմակերպիլ բերդաքաղաքին պաշտպանութիւնը: Դեռ ամիսներ առաջ Նազարբեկեանի եւ Արեշեանի հետ քննարկելով հայերու ու թուրքերու ռազմական կարողութիւնները՝ Անդրանիկը ըսեր էր, որ թուրքը ունէ կարգապահութիւն, որուն պետք է յաղթիլ:
Կարին Անդրանիկը կը փորձեր կիրառիլ մէկ այլ մարտաւարութիւն։ Նա կը կարծէր, որ եթէ թուրքերը մօտնան եւ շրջապատեն քաղաքը, ապա տարբեր քաղաքական ու ռազմական ղեկավարները ստիպուած կմիաւորուեն եւ կդիմեն պաշտպանութեան։ «Թորգոմ, քեզի հայտնեմ գաղտնիքս, թող մարդ չգիտնա։ Ես որոշած եմ պաշարեւիլ այս բոլոր դասալիք երիտասարդներով Կարնո պարիսպներուն մեջ։ Այն ատեն կը տեսնես թե ինչպես կը կռվին՝ ուզեն չուզեն»,- խմբապետ Թորգոմին ըսեր էր զորաւարը։
«Զորք այլեւս չկար։ Այն դարձեր էր ամբոխ»
Փետրվար 23-ին 1918 կը սկսուին բախումները թուրքական առաջապահ ստորաբաժանումներու հետ։ Մոտ 300 թուրք զինւոր եւ 200 հեծեալ, լեռնային երկու թնդանոթներով եւ գնդացիրներով կը գրոհեն Արչիկ, Արինքարա գիւղերու ուղղութեամբ։ Նոյն պահին մօտ 150 թուրք կը գրոհէ Իսաւանքը։ Անդրանիկը կերթա առաջնագիծ՝ անձամբ ղեկավարելով մարտը։ Հայերը կը կարողանան հետ շպրտիլ թուրքերը։
Կարինի դէմ թուրքերը կէդրօնացուցեր էին մէկ կանօնաւոր դիվիզիա՝ 3000 սվին, 12 գնդացիր, 12 լեռնային հրանոթ, մօտ 400 ոչ կանօնաւոր զորք եւ շուրջ 2000 քուրդ։ Հայկական կողմն ուներ 2000 սվին, 300 հեծեալ, 8 լեռնային եւ 20 դաշտային հրանոթ։ Այս ուժերով թերեւս յնարաւոր կըլլար դիմակայիլ թուրքերու գրոհը, եթէ ըլլար կազմակերպվածութիւն եւ բերդաքաղաքը պահելու վճռականութիւն։ Սակայն այդ ամէնը չկար. զինւորներն աւելի ու աւելի մեծ խումբերով կը թողնեին դիրքերը։
Փետրար 26-ի իրիկունը Անդրանիկը խորհրդակցութեան կը յրաւիրէ , որտեղ կը քննարկեն են ռազմաճակատի դրութիւնը. ներկա էին գնդապետներ Զինկեւիչը, Դոլուխանովը, բժիշկ Զավրիեւը եւ միւս ղեկավարները։ Բոլորն կընդունեն այն միտքը, ըստ որու՝ քանի որ զինւորները չեն ցանկընար կռուիլ, ապա լավագոյն լուծումը նահանջիլն է՝ փրկելով քաղաքին բնակչութեանն ու փախստականները։ Փետրվար 27-ի վաղ առաւոտուն հրետանային լաւ նախապատրաստութենէ ետք թուրքական բանակն կանցնուի հարձակման։ Հայերը կը սկսեն նահանջիլ դէպի Հասանկալա։ Անդրանիկը կը փորձէ կանգնեցնիլ նահանջող զինւորները, սակայն ապարդիւն։
Զորք այլեւս չկար։ Այն դարձեր էր ամբոխ։ Մի կերպ, որոշ սպաներու օգնութեամբ Անդրանիկին յաջողուեցաւ կանգնեցնել առանձին ստորաբաժանումներ՝ գաղթականության փոխադրումը գեթ նվազագոյն չափով ապահովելու համար։
Նոյն օրերուն կը նահանջեն նաեւ Վանի շրջանը եղած հայկական ուժերը։ Բոլորը կը վերադառնային դէպի 1914թ. նախապատերազմական սահմանը՝ կարծելով, թէ թուրքերն այնտեղ կանգ պիտի առնեն: