«Արեւելքը կրկին պատերազմ է, այս անգամ՝ արաբ-իսրայելական: Արեւելքը պատերազմները չեն աւարտուի, ուղղակի հրադադարներն կ՚ըլլան երկար կամ կարճ:
Այս ամէնը հայերուս հետ ունէ ուղղակի կապ. առաջին՝ պատերազմին կրակը, որը մեզմէ շատ հեռու չէ, կարող է ընդլայնիլ իր տարածման արեալը հասնելով մեր անմիջական սահմանները: Երկրորդ՝ ինչպէս Առաջին համաշխարհային պատերազմը սկսաւ Ավստրո-Հունգարիոյ գահաժառանգ Ֆրանց Ֆերդինանդի սպանութեամբ, այնպէս ալ Երրորդ համաշխարհային սկսուած պատերազմը կարող է աւելի թեժընալ Արցախի սպանութեամբ: Ամբողջ աշխարհի առջեւ եւ բոլորին մասնակցութեամբ սպանուաւ Արցախը, ինչէն օրեր ետք տարածաշրջանը խաղաղութիւնը ոչ թէ եկաւ, այլ կարծես երկար ժամանակով կը յեռընար յաշուի առնելով արաբ-իսրայելական հակամարտութեան աշխարհաքաղաքական խորքը, ատոր մէջ ուղիղ կամ անուղղակի ընդգրկուած են մեծ խաղացողները:
Արցախը ոչ միայն Հայաստանի անվտանգութեան երաշխաւորն էր, այլեւ, փաստացի, տարածաշրջանային եւ համաշխարհային խաղաղութեան երաշխաւորը, որը հէնց այդ ամէնի շահառուները գիտակցելով կամ չգիտակցելով չեզոքացուցին:
Հ.Գ. Վերաձեւակերպելով համաշխարհային խաղացողներէն մէկին վերջերս արուած յայտնի արտայայտութիւնը. «Իսկ ո՞ւմ է պետք այն աշխարհը, որտեղ չկա հայկական Արցախը:
Արեւմտեան Հայաստանի կառավարութիւնը, որը տարիներ շարունակ կը յետեւէ աշխարհաքաղաքական զարգացումները եւ ունէ իր յստակ տեսլականը աշխարհը ընթացող գործընթացներու վերաբերեալ: Մենք բազմիցս շեշտեր ենք Հայաստան պետութեան դերն ու կարեւորութիւնը համաշխարհային նոր քարտեզին ձեւաւորման հարցը: Հայաստան պետութիւնն այն ելակետն է, որմէ պետք է սկսուին նոր զարգացող բոլոր գործընթացները: Նախիջեւանի, Ջաւախքի եւ Արցախի ժամանակաւոր կորուստը դեռ չի նշանակեր, որ դեռեւս 1919 թուականին ստեղծուած Հայաստան պետութիւնը , որը 1920 թուականին ըստ օրենքի եւ փաստացի ճանաչուեր է աւելի քան քսան պետութեան կողմէն՝ գոյութիւն չունէ: Հայաստան պետութիւնը կա եւ կա սեփական հողին մէջ ապրող բնիկ հայը, ով իր Հայրենիքի տերն ու տիրականն է եւ միշտ պատրաստ է պայքարելու անոր ապագայի համար: