Արցախի վերջնական բռնազաւթումէն ետք ականատես կըլլանք, թէ ինչպէս Բաքուն հետեւողականօրէն կ՚չնչացնէ Արցախին հայկական մշակութային արժեքներն ու յուշարձանները։ Ու այս հարցը Բաքուն միջոցներու մէջ խտրութիւն չի դներ։ Ատոր համար մեծ գումարներ կը ծախսեն, յատուկ պատմութիւններ կը յորինեն աղուաններու կամ ալբաններու առասպելական մշակութային արժեհամակարգին մասին։ Եւ ատոնց համատեքստը ուդիական համայնք են մեջտեղ բերեր, թէ իբր Արցախին վանքերն ու յուշարձանները պատմականորեն անոնց են պատկաներ, եւ ատանկ շարունակ։
Յակառակորդի սանձարձակութիւնն այն աստիճանի է հասեր, որ նոյնիսկ դեպքեր կը գրանցուին, որ հայկական եկեղեցիներն ուղղակի կը քանդուեն եւ կ՚աւիրուեն։ Օրինակ՝ BBC-ի թղթակիցն անցեալ տարի նիւթ էր պատրաստեր այն մասին, թէ ինչպէս Մեխակավանի հայկական Զորավոր Սուրբ Աստուածածին եկեղեցին կարճ ժամանակայատուածը հ՚անյետանա։
Կը թուեր, թէ Բաքուի այս հանցագործ պահուածքը մեծ ռեզոնանս է առաջ բերելու, բայց, ի զարմանս բոլորիս, ոչ մի համարժեք արձագանքի չի արժանանար աշխարհին մէջ ։ Բարձրաձայնողները Արեւմտեան Հայաստանն է, սոսկ անհատներ կամ հասարակական կազմակերպութիւններ:
Բաքուն, տեսնելով, որ հեշտորեն կը մարսէ իր յանցագործութիւնները, աւելի ագրեսիւ կերպով ձեռնամուխ կըլլա մշակութային ցեղասպանութեան իրագործմանը՝ փորձելով սկսածն աւարտին հասցնիլ։ Հիմա ալ յատուկ հանձնաժողով են ստեղծեր, որ հայկական գրութիւնները Արցախին յուշարձաններէն վերացնեն ու ընդհանրապէս ջնջեն հայկական հետքը։ Արդեոք պատահակա՞ն է, որ Շուշին հռչակեր են իրենց մշակութային մայրաքաղաքը ու ատոր հետ կապուած յատուկ միջոցառումներ կը նախատեսեն ձեռնարկիլ, իհարկե՝ ոչ։
Այս քայլով ամբողջովին պարզ կը դառնա հակառակորդին իրական նպատակը՝ ամբողջութեամբ վերացնիլ հայկական պատմութիւնը։ Այդպես եղեր է միշտ, սակայն ստացեր է համարժեք արձագանք, իսկ հիմա ընդհանրապէս յակազդեցութեան չի հանդիպի: Ու այս համատեքստին մէջ կը տեղաւորուի այն իրողութիւնը, որ պատերազմէն անմիջապէս ետք Բաքուն ձեռնամուխ է եղեր Արցախէն բռնազաւթուած տարածքները տարբեր մշակութային կառոյցներու ստեղծմանը, որ ետք ատոնց շուրջ միֆեր հււսուեն, թէ դարերու պատմութիւն են ունեցեր։ Ուշագրավ է նաեւ այն հանգամանքը, որ մշակութային ցեղասպանութիւնը գլուխ բերելու համար Բաքուն գործիկը դնէ իր խավիարային դիվանագիտութեան ողջ զինանոցը՝ փորձելով կաշառիլ տարբեր գործիչներու ու պաշտօնեաներու, որպէսզի հանկարծ այդ թեման չդառնա միջազգային հանրութեան ուշադրութեան առարկա։