Արդեն 7-րդ տարին է, ինչ Կումուրդո գյուղում սկսվել է Մայր տաճարի վերականգնման աշխատանքները, սակայն վերջին տարիներին վերականգնման շրջանակներում քիչ բան է արվել, իսկ այս տարի ընդհանրապես ոչինչ չի արվել։
Դեռևս 2016 թվականին սկսվել են 10-րդ դարի Կումուրդոյի տաճարի, ինչպես տեղացիներն են անվանում՝ Սուրբ Համբարձում եկեղեցու վերականգնման աշխատանքները։ Վերանորոգման աշխատանքների սկզբում ասվում էր, որ աշխատանքները կտևեն 3 տարի, սակայն 2018 թվականին որպես վերջնական թիվ նշվել է 2021 թվականը, այսինքն՝ պարզվել է ոչ թե 3, այլ 5 տարի։ Սակայն տաճարի վերականգնումը չի ավարտվել ոչ 2021 թվականին, ոչ 2022 թվականին, իսկ այս տարի աշխատանքներն ընդհանրապես չեն վերսկսվել։
2021 թվականին վերականգնմամբ զբաղվող «Արխիտեքս» ՍՊԸ-ի աշխատակիցները Jnews-ին տված հարցազրույցում ասացին, որ մտադիր են գմբեթին հասնել 2022 թվականին, որից հետո պետք է ընդմիջում լիներ՝ համաձայնեցնելու գմբեթի սարքն ու ձևը , իսկ մինչ այդ նախատեսվում էր տեղադրել ժամանակավոր գմբեթ, սակայն դեռ այն ժամանակ կանխատեսվում էր, որ վերականգնման աշխատանքները կտևեն մի քանի տարի։ Դեռևս 2022 թվականի հունիսին Jnews-ը հարցում էր ներկայացրել Վրաստանի մշակութային ժառանգության պաշտպանության ազգային գործակալություն՝ պարզելու, թե վերականգնման ինչ աշխատանքներ են ընթանում և երբ դրանք կավարտվեն։
Կումուրդոյի բնակիչները վստահեցնում են, որ այս տարի տաճարի վերականգնման աշխատանքներ չեն տարվել։
Jnews-ը եւս մեկ հարցում կուղարկի Վրաստանի մշակութային ժառանգության պաշտպանության ազգային գործակալությանը։ Պատասխանը հասանելի կլինի Ջավախքի տեղեկատվական կենտրոնի հաջորդ նյութերում, եթե այն ստանա Jnews-ը։
Կումուրդո գյուղն աչքի է ընկնում 10-րդ դարում կառուցված իր մոնումենտալ տաճարով, որը շքեղորեն վեր է խոյանում մինչ օրս։ Այն կառուցել է Հովհաննես եպիսկոպոսը 957-964 թվականներին՝ Աբխազիայի Լեոն III թագավորի եւ Զվիադ Էրիստավի օրոք։ Այդ ժամանակ Կումուրդոն Ջավախքի վրաց առաջնորդ Բագրատ IV Մեծի (1027-1072) նստավայրն էր, ով կառուցեց հարավային պատկերասրահը։ Վերականգնողական աշխատանքները սկսվել են հնագիտական պեղումների ժամանակ դուրս եկած ոսկորների շուրջ ծագած սկանդալով։ Վերականգնման պատմության մասին լրացուցիչ տեղեկություններ կարելի է գտնել հետևյալ հղումներով։