1920 թ. հոկտմեբրի 30-ին գրեթե առանց դիմադրության հայկական բանակը Կարսը հանձնեց թուրքերին՝ այդպիսով կանխորոշելով Հայաստանի Առաջին հանրապետության ճակատագիրը: Կարսի անկման մասին շատ է գրվել, սակայն մեր պատմագրությունը հիմնականում մեղքը փորձում է բարդել բոլշևիկյան քարոզչության վրա և նրանց մեղադրել բանակում պառակտում մտցնելու մեջ: Այդպիսով փորձ է արվում փրկել այդ ժամանակվա որոշ պաշտոնյաների դեմքը՝ բանակում տիրող կանոնադրական և բարոյահոգեբանական խայտառակ իրավիճակը կոծկելու նպատակով: Մյուս կողմից մեղքը բարդել միայն զինվորների վրա, այնքան էլ ճիշտ չէ, քանի որ Կարսի գրավումից հետո թուրքերին գերի ընկան ոչ միայն շուրջ 2000 զինվորներ, այլև հայկական բանակի 2 գեներալ, 4  ՀՀ խորհրդարանի պատգամավոր, որոնք ևս դիմադրելու ոչ մի փորձ չեն արել: Հետևաբար, Կարսի անկման պատճառները պետք է փնտրել մեր մեջ և ժողովրդին ներկայացնել ճշմարտությունը:

պատմաբան Գևորգ Մելքոնյան

http://orientcenter.net/hy/1920-%D5%A9-%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%AB-%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%B4%D5%A1%D5%B6-%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B3%D5%A1%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D6%84-%D5%A7-%D6%83%D5%B6%D5%BF%D6%80/