1804-1813 yıllarında meydana gelen Rus-İran savaşı sonucunda, Rus İmparatorluğu ve İran arasında 12 Temmuz 1813’te imzalanan Gülistan Antlaşması ile tarihi Ermenistan’ın topraklarının bir parçası olan Artsakh Güney-Doğu Kafkasya ile birlikte Rus İmparatorluğu’nun mülkiyetine dahil edildi.
1917’den 1920’ye kadar, Artsakh bölgesi, Ermeni Soykırımı ARMENOSİD sonrasında ve sırasında Batı Ermenistan topraklarında tanınan Ermenistan Cumhuriyeti’nin ayrılmaz bir parçasıydı.
Rus 11. Ordusunun 28 Nisan ve 2 Aralık 1920’deki işgali sonucunda sırasıyla Azerbaycan ve Doğu Ermenistan Sovyetleştirildi.
Aynı yıl, Sovyet Azerbaycan Cumhuriyeti’nin “Tartışmalı Topraklar” üzerindeki iddialarından vazgeçtiğine ilişkin deklarasyonu ve Sovyet Ermenistan ile Azerbaycan hükümetleri arasında 1921’de yapılan anlaşma temelinde Haziran ayında Ermenistan, Artsakh’ı ayrılmaz parçası olarak ilan etti.
5 Temmuz 1921’de, Rusya Merkez Komitesi Bürosunun toplantısı, Milletler Cemiyeti’nin ilgili kararını ve halkın Sovyet Ermenistanı ile Azerbaycan arasındaki sınırları belirlemek için demokratik bir araç olarak gördüğü görüşünü göz ardı ederek, Joseph Stalin’in doğrudan baskısı altında ve ilhak kararının aksine, usul ihlalleriyle, Sovyet Azerbaycan içinde geniş yetkilere sahip bir ulusal özerklik oluşturmak şartıyla, Artsakh’ın Ermenistan’dan zorla ayrılmasına karar verir.
Böylece tartışmalı bölgelerin çoğu Sovyet Azerbaycan’a devredildi.
7 Temmuz 1923’te Artsakh’ın bir bölümünde Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi kuruldu ve buna paralel olarak Kızıl Kürdistan da yapay olarak oluşturuldu. İkincisinin yaratılmasının amacı, Sovyet Ermenistanı ile Dağlık Karabağ arasındaki kara bağlantısını ortadan kaldırmaktı. 1929’da Kızıl Kürdistan ortadan kaldırıldı ve bölge doğrudan Sovyet Azerbaycan’a dahil edildi.
Batı Ermenistan, Artsakh’ı Ermenistan’ın bütünlüğünün bir parçası olarak görüyor ve hiçbir koşulda başka bir ülkenin toprağı olarak kabul edilemez.
Artsakh topraklarının büyük bir bölümünün şu anda Azerbaycan tarafından işgal edildiğini hatırlatalım.
“Batı Ermenistan Mücadelede”