Batı Ermenistan’daki Kamakh köyü bir zamanlar Ani adında bir kaleydi, aynı zamanda kale şehri olarak da anılır. Bazıları Ani adının, Pagan Ermenistan’da tapınması çok yaygın olan tanrıça Anahit’in adından türetildiğini düşünüyor. 

XII.-XIII. yüzyıllardan itibaren Ani kalesinden artık bahsedilmiyor ve Kamakh olarak yeniden adlandırılıyor, bu kaleye başkent Ani’den ayırt etmek için Ani-Kamakh da deniyordu. Kamakh isminin menşei ve anlamı hakkında da farklı rivayetler vardır. 

Kamakh, Batı Fırat’ın sol yakasında, Yerzınka şehrinin 42-44 km güneybatısında, dağın üzerinde yer almaktadır.

M.Ö. IV.-I. yüzyıllarda Ani-Kamakh, Küçük Hayk’ın merkeziydi ve M.S. 66 yılında Büyük  Dikran döneminde Büyük Hayk’a katıldı. Daha sonra Büyük Hayk’ın Daranaği ilçesinin ana kalesi ve merkezi oldu.

Ani-Kamakh halkımızın tarihinde ilk olarak Artaşesyan ve Arşakuni krallıklarının ünlü kalelerinden biri olarak biliniyordu. Kraliyet hazinelerinden bazıları burada saklanırdı. Arşakuni krallarının mezarlığı da Ani-Kamakh’ta bulunuyordu.

Ani-Kamakh’ın hazinesi, 369 yılında İkinci Şapuh önderliğinde Ermenistan’ı işgal eden Pers birlikleri tarafından yağmalandı. XIX-XX yüzyıllarda Kamakh, 1872-1873’te  2.000 Ermeni ve Türk sakini ile sıradan bir taşra yerleşimiydi. 20. yüzyılın başında nüfusu yaklaşık yarısı Ermeni olmak üzere 15.000 kişiye ulaştı.

1915’te büyük soykırımdan ARMENOSİD’den sonra artık Ermeni kalmamıştı, sadece 2-3 yıl sonra Kamakh’tan sürgün edilmiş sadece 100 Ermeni memleketlerine geri döndü.

“Eğer Bir Toplumda Sanat Rol Oynayamıyorsa, Orada Hayat Kurumuş Demektir”