
Batı Ermenistan’ın yer adlarını inceleme sorunu, tamamen bilimsel önemi dışında, aynı zamanda büyük siyasi öneme sahiptir. Herhangi bir tarihi-coğrafi bölgenin tarihinin, özellikle de antik döneminin incelenmesi için, yer adları çok miktarda malzeme içerir. Bu açıdan tarih yazımında siyasi anlaşmazlıklar da dahil olmak üzere ciddi tartışmalara yol açan tarihi-etnografik alanların yer adlarının incelenmesi özellikle önemlidir. Özellikle söz konusu Cavakhk’tır. Cavakhk, Büyük Hayk Krallığı’nın 15 eyaletinin on üçüncüsü olan Gugark’ın sekizinci ilçesi olarak anılır. Ararat krallığının yazıtlarından görüldüğü gibi, Cavakhk yer adı, MÖ 9. yüzyılın sonlarından beri Ermeni Platosunun kuzeyinde Zabakha olarak anılan ülkenin değişmiş ismidir: Zabakha-Cavakha-Cavakhk.
Cavakhk’ta henüz MÖ 2. yüzyılda adı geçen eski Hint-Avrupa yer adlarından biri de Tsunda’dır, Ermenice tsnund, yani doğum demek. Ghevond Alişan’a göre Cavakhk’ın bir parçası olan Vardzia bölgesi Vardzunik ve Verdzarunik olarak da biliniyordu. Geleneğe göre, Aziz Mesrop’un eliyle yerleştirilen Vardzunyats haçı burada bulundu.
Cavakhk’ın yer isimleri sorunları hala ciddi bir bilimsel etimolojiye ihtiyaç duyuyor. Cavakh’ta Ermenice yer adlarının bulunması, Ermenilerin çok eski çağlardan beri bu bölgede yaşadıklarını, tarih ve kültürlerinin taşıyıcıları olduklarını bir kez daha kanıtlamaktadır.
“Batı Ermenistan Tarihin Kendisidir”