Bakü’de onlarca Ermeni savaş esiri var. Bu esirler,  Artsakh savaşı ve iki ülke arasında son dönemde yaşanan çatışmaları sırasında rehin alındı.  Savaş esirlerine “terörist” diyen Azerbaycan, onları Ermenistan Cumhuriyeti’ne teslim etmekte acele etmiyor. O insanlar barışa varması gereken müzakerelerde “harçlık” oldular ama müzakereler çıkmaza girdi.

Bunun hakkında BBC’nin Rus servisi, “Azerbaycan’daki Ermeni tutsaklar: Teröristler mi? rehineler mi? yoksa ticari çıkar malzemesi mi?” başlıklı uzun bir makale yazdı.

ВВС, 2021 yaz aylarında Bakü mahkemesi tarafından 13 Ermeni savaş esirinin altı yıl hapis cezasına çarptırıldığını hatırlatıyor. Onlar, terörizm, yasa dışı silah taşıma, sınırı yasadışı geçme suçlarından suçlu bulundular.

Bakü, 33 Ermeni savaş esirinin Azerbaycan’da tutsak olduğunu iddia ediyor. Ancak Ermenistan Cumhuriyeti’nin eski ombudsmanı Arman Tatoyan, bu rakamın büyük olasılıkla gerçekle örtüşmediğini söylüyor.

Son aylarda Azerbaycan’ın resmi makamları esirler hakkında neredeyse hiçbir şey söylemedi. Uzmanlar, esir alınan askerlerin Azerbaycan için bir ticaret malı olduğuna inanıyor. 

Önce Bakü’de, Yerevan’ın üçlü anlaşmanın şartlarını yerine getirmediği iddia edildiği için savaş esirlerinin Ermenistan Cumhuriyeti’ne teslim edilmediği söylendi. Söz konusu Ermenistan’ın mayın tarlası haritalarını teslim etme vaatleri. Ancak Ermenistan Cumhuriyeti haritaları teslim etti. 

Avukat, tarihi Artsakh-Karabağ sorunu uzmanı Arif Yunus, haritaların sadece bir bahane olduğunu belirterek, “Savaş esirleri siyasi jestler için tutuluyor, mesela ABD Dışişleri Bakanı bölgeye geldiğinde Azerbaycan makamları jest yapıp 15 kişiyi iade etti” dedi.

Yunus’a göre Azerbaycan, Ermenistan Cumhuriyeti ile müzakerelerde pozisyonunu güçlendirmek için Ermeni askerlerini elinde tutuyor ve o bu durumu Azerbaycan’ın neden bu kadar uzun süredir kimseyi iade etmediğiyle açıklıyor. Şimdiye kadar müzakere sürecinde durgunluk var.

Azerbaycanlı gazeteci  ve Artsakh-Karabağ sorunu alanında uzman olan Şahin Rzayev de benzer bir görüşe sahip. Ona göre Azerbaycan makamları “Yerevan’dan bazı tavizler almak için müzakerelerdeki esirleri ek bir argüman olarak kullanıyor.”

…Aralık ayında kendilerine Azerbaycanlı çevreciler diyen kişiler, Atsakh’tan Ermenistan Cumhuriyeti’ne giden ana yolu kapatarak Ermenilerin yaşadığı bölgeleri etkili bir şekilde abluka altına aldı.

…Azerbaycan, savaş esirlerini anavatanlarına göndermeye hazır olduğu koşulları özellikle saklamıyor. Birkaç yıl önce Azerbaycanlı siyasetçi Samed Seidov şöyle demişti: “Ermenistan Cumhuriyeti barış anlaşmasını imzalamayı kabul ederse, Bakü “teröristlerin” geri gönderilmesi konusunu görüşmeye hazırdır.”

Ancak anlaşmanın imzalanması, Azerbaycan’daki yetkililer tarafından desteklenen Ermeni nefreti bağlamında güvenliklerinden endişe duyan yerel Ermenilerin haklarının korunması sorunuyla “yüzleşiyor.”