Artsakh Cumhuriyeti’nin Şuşi anıtları arasında Verin mahallesinin Surp Hovhannes Mkrtiç veya Kanaç Jam (Yeşil Kilise) özellikle ilgi çekicidir. Kilisenin kubbesi bir zamanlar yeşil olduğu için yeşil kilise olarak anılmıştır. Kilisenin çan kulesi girişinin üst kısmında yapım tarihini anlatan bir kitabe bulunmaktadır:”Babayan Stepanos Hovhannes. Ölen Mkrtiç  kardeşinin anısına, 1847.” 

Son zamanlarda, bazı Azerbaycanlı sosyal medya kullanıcıları, Yeşil Jam Kilisesi’ni Ruslaştırma gibi nankör bir göreve adanmışlar. Kilisenin Ruslaştırma ateşinin Bakü’de yeni bir olgu olmadığını hatırlatalım. Bir zamanlar Fuad Ahundov, onu haksız yere “Rus Ortodoks” kilisesi olarak görüyordu. 1960’ların ortalarında Bakü’de, Azerbaycanlı göçmenler için “yerleşim alanı”nı genişletmek ve tabii ki Şuşi’nin Ermeni izlerini silmek amacıyla şehrin Ermeni kısmının temizlenmesine karar verildi. Bu süre zarfında, üç Ermeni ve bir korunmuş Rus kilisesi yıkıldı, güzel haçkarların ve anıtların bulunduğu birkaç Ermeni mezarı yok edildi.

Fuad Akhundov’un haksız yere “Rus Ortodoks” dediği “Yeşil Jam” kilisesi galeriye dönüştürüldü.

Ya Hovhannes Mkrtiç Kilisesi’nin tarihi nedir? Tanıklığa göre, 1840’da yetkililerin özel emriyle, Nerkin Mahallenin Müslüman çevresinde yaşayan 56 aileden oluşan tüm Ermeniler, gelecekteki Yukarı Tağ’a taşındı.  Nerkin  mahallede, taştan yapılmış, ahşap çatılı Surp Astvatsatsin Ermeni kilisesi vardı. Bu, bölgedeki önemli sayıda Ermeni varlığını kanıtlar.

Belge, Ermenilerin yeniden iskan edilmelerine yol açan Müslümanlar tarafından baskı altına alındığını belirtiyor. Aynı belgeden, Verin mahalleye taşındıktan sonra, yeni yerde ahşap bir şapel inşa edildiği anlaşılıyor. Surp Hovhannes Mkrtiç taş kilisesi 1848 yılında bunun yerine inşa edildi.

“TC’de Çürümenin Sınırı Yok ”