Batı Ermenistan’da Poşaların veya Lomların örgütlenmesi
Son yıllarda Batı Ermenistan’da Poşaların kendi kendilerine örgütlenmesinin göze çarpıyor olması dikkat çekicidir. Böylece 2009 yılında Artvin ilinin Hopa ilçesinde Poşalar “Lom-Der” adlı derneği kurdu, ancak dernek varlığını 2015’e kadar sürdürebildi.
Derneğin kurucuları Hamşenli Ermeni araştırmacı Cemil Aksu ile yaptıkları röportajda derneğin amacının kaybolmaya başlayan kültürlerini incelemek ve yaşatmak olduğunu belirtseler de Lom kelimesini etnik kimlik için bir isim olarak kabul etmeyerek, “yaşam tarzı ve kültür” olarak tanımladılar.
Bu arada, 2015’te aynı şekilde ifade eden İranolog Vardan Voskanyan’a göre Ermeniceyi hala gizli bir dil olarak kullanmaya devam eden Çankırı’daki Poşalar tarafından da benzer bir birlik oluşturuldu. Çankırı merkeze bağlı Mimarsinan mahallesinde yaklaşık 2 bin Poşa yaşıyor ve bunların yaklaşık yüzde 70’i Lomavrece iletişim kurabiliyor.
Çankırı’daki Poşalar Derneği başkanı Durmuş Görmez, Türk basınına verdiği röportajda derneğin 437 üyesi olduğunu söyledi. Belki de bu, Çankırı’daki Poşaların sorununun son zamanlarda Türk araştırmacıların özel ilgisini çekmesinin sebebi: Yerel Poşalarla yaptıkları sohbet ve toplantılardan yola çıkarak Lomlara Oğuz kökenleri bile atfetmeye çalışırlar ve Poşaların Türk ve Müslüman olarak gördüklerini vurgularlar.
“Lom-Der” derneğinin amacı Lom kültürünü incelemek ve yaşatmak, fakir ailelerden gelen gençlere burs sağlamak, genç kızların erken yaşta evlenmelerini engellemek, kadınları sosyal hayata dahil etmek, Poşalara karşı etnik ayrımcılığı yasaklamak, yakınlarına, özellikle de gençlere iş sağlamak ve onları Türk toplumunda tanıtmak, kaynaşmayı teşvik etmek ve Boşa hakkında belgeseller yapmak. Bu 6 yıl boyunca dernek oldukça aktif faaliyette bulundu.
Özellikle bazı öğrencilerin öğrenim ücretlerini ödeyebildi ve çok sayıda gence istihdam sağladı. Dernek, Poşaların etnik ayrımcılığa maruz kaldığı durumlarda zaman zaman müdahale etmeye çalıştı. 65 civarında üyesi bulunan “Lom-Der” derneğinin kapatılma nedenlerine değinecek olursak, derneğin faaliyetine son verme nedenlerinden birinin de mali kaynak yetersizliği olduğunu belirtiriz: Üyelerin çoğu fakirdi, dernek mali kaynakların yetersizliği nedeniyle özellikle ana işlevlerini yerine getiremedi, bu yüzden birçoğu hayal kırıklığına uğradı.
Westernarmeniatv’nin kaynaklarına göre, yerel halk zaten kökenlerini gizlemek için derneğe katılmaktan korkuyordu.
Toplamda Poşalar, Artvin ilinin nüfusunun yüzde 10’unu oluşturuyor.
Bununla birlikte, gözlemimize göre, son zamanlarda Batı Ermenistan’da Poşalar tarafından kurulan benzer derneklerin amacının, akrabaları bir çatı altında birleştirmek kadar kimliği ve kültürü korumak olmadığını belirtmek gerekir. Bunun nedenlerinden biri, son zamanlarda, Temmuz 2016’daki darbe girişiminden önce, bu tür birlik kurma eğiliminin Türk devletinin azınlıkları arasında yayılmaya başlamış olması olabilir. Azınlıkların faaliyetlerini kontrol etmek için bu birliklerin kurulmasının Türk devleti tarafından teşvik edilmiş olması da muhtemeldir.
Devam edecek…
Aşkhen Virabyan
gazeteci-analist westernarmeniatv