Batı Ermenistan’daki Boşa-Lomların mevcut meslekleri ve maddi durumu
Bilindiği üzere eskiden Poşa erkeklerinin asıl uğraşı elekçilikti. Poşa kadınları, ailenin maddi olarak desteklenmesinde aktif rol oynadı: kapı kapı dolaşıp kocaları tarafından yapılan elekler ve diğer küçük eşyaları satarlardı ya da sadece ev sahiplerinden herhangi bir şey isterlerdi. Peki, Batı Ermenistan’daki Poşaların bugünkü meslekleri nelerdir?
Lom-Der derneği kurucularından biri mikroblogunda Artvin ili topraklarında yaşayan Poşaların ağırlıklı olarak altyapı kuruluşlarında çalıştıklarını, çay fabrikalarında ve ayrıca özel sektörde çalıştıklarını söyledi. Meslekleri polis, öğretmen ve kunduracı olan Lomlar da var.
Burada özellikle çok sayıda öğretmen var, örneğin sadece Ardanuş ilçesinde 40’tan fazla Poşa öğretmeni çalışıyor. Ama yine de Türk devletinde kamu ve özel sektörde işe alımlarda alternatif varsa Lomlar değil, mesleki yetenekleri ne olursa olsun diğer etnik gruplara mensup kişiler tercih ediliyor. Poşalar ile ilgili şiirlerin yazarı Hüseyin Gezer’e göre Poşa kadınları şu anda öğretmenliği, hemşireliği, temizlikçiliği ve diğer meslekleri tercih ediyor.
Artvin’deki Lomların çoğu belediyelerde çalışıyor ve burada, temizlik, kanalizasyon işleri gibi ağır işlerle uğraşıyorlar çünkü Lazlar ve Hamşenliler bu tür işleri onurlarının altında görüyorlar.
Şavşat ilçesinden emekli Delil Eremci, 2016 yılında, tarih bilimleri adayı Meline Anumyan’a, Türk devletindeki Poşaların maddi durumunun iyi olmadığını söyledi. Ona göre bu konuda Artvin ilinde 5. sırada oldukları söylenebilir.
Şavşat ilçesinden ve Şahbaz aşiretinden gelen 62 yaşındaki Rahmi Durmuş, sohbet sırasında, İsmet İnönü’nün iktidara geldiği yıllara (1938-1950) kadar işgal altındaki Batı Ermenistan’da Poşalara toprak verilmediğinden bahsetmişti. Ona göre, Türk devletinin ikinci cumhurbaşkanı döneminde kendilerine bazı araziler mülk olarak verilmişse de, Lomlar korkudan bu topraklara sahip çıkmamışlardır. Ardaşen’de yaşayan 1.500 Poşaların sadece yüzde 2’sinin burada arazisi olduğunu, geri kalanının kiralık apartman dairelerinde yaşadığını da vurguladı. Rahmi Durmuş, şu an ikamet ettiği Ardaşen’de Poşalara kendi mezarlıklarını yapmaları için özel bir alan bile tahsis edilmediğini vurguladı.
Karadeniz bölgesindeki birçok yerleşim yerinin ilçe başkanları da mezarlık için yer verilmesine karşı çıkıyor. Belediyeler cenazelerini sadece Şavşat ve Ardanuş’ta defnetmelerine izin veriyor.
Bu, Hopa’da yaşayan 42 yaşındaki bir Poşa olan Kemal Karataş tarafından da doğrulandı, Ardaşen Belediyesi Lomların burada Ardaşen’de kayıtlı olan cenazelerinin bile defnedilesine izin vermiyor ve bu gibi durumlarda merhumun akrabalarını cenazeyi Şavşat ve Ardanuş’ta defnetmeye zorluyor.
Devam edecek…
Aşken Virabyan
gazeteci-analist Westernarmeniatv