Osmanlı yetkilileri, Müslümanlara sadece yetim Ermenileri değil, aynı zamanda anne ve babası hayatta olan çocukları da dağıttı.

Örneğin Marzvan, Amasya ve Tokat  Ermenilerinin sürgünü sırasında hükümet yetkilileri çocukları kervanlardan ayırmış ve sürgündeki anne babalarına yollarına devam etmelerini emretmiştir. Daha sonra çevre köylerin Müslüman ahalisine istedikleri Ermeni çocuğunu gelip almaları için duyurular yaydılar.

H. Hovakimyan, Trabzon vilayetindeki Ermenilerin zorla Müslümanlaştırılmasının en çok çocuklara da sıçradığını aktarıyor: “Ermenilerin yerlerinden edilmesi ve imha edilmesiyle birlikte, yalnızca fiziksel varoluşu sürdürmenin bir yolu olan zorla İslamlaştırma da gerçekleşti. Birçok insan İslamı kabul etmeye hazırlandı, ancak bu büyüklere değil, sadece küçüklere uygulandı.” 

Türk hükümetinin savaş durumuna rağmen Ermeni yetimleri Türk yetimhanelerine vermeye çalışması dikkat çekicidir. Osmanlı yöneticilerinin Ermeni çocukları Türk yetimhanelerine götürmeye ilgi duymaları, onları Müslümanlaştırma ve asimile etme arzularından kaynaklanıyordu. Çünkü o yıllarda Osmanlı topraklarında Avrupalı, Amerikalı misyoner yetimhaneleri de faaliyet gösteriyordu.

Jön Türk liderlerinden biri olan Cemal Paşa, özellikle Ermeni yetimlerin Türkleştirilmesi konusunda etkindi ve onun girişimiyle Lübnan’daki Cizvit manastırı “Ayin-Tura”da bir yetimhane kurdular ve burada İslamlaştırma ve Türkleştirme amacıyla 1200 civarında Ermeni çocuğu bir araya topladılar. 

Cemal Paşa,  Ermeni çocuklarına İslami ve Türkçe eğitim vermesi için ünlü Pan-Türkçü yazar Halide Edip’i oraya davet etti. Ayin Tura Yetimhanesi ve oradaki Ermeni yetimlerin Türkleştirilmesine ilişkin değerli bilgileri o yetimhanenin eski “öğrencisi” olan Toros Tadevosyan’ın  1983 yılında  ünlü tarihçi John Kirakosyan’a yazdığı mektuptan elde ediyoruz.

Mektubun yazarı, Cemal Paşa’nın emriyle “Ayin-Tura” yetimhanesinde toplanan 1200 Ermeni çocuktan biridir. 

Tadevosyan şunu anlatıyor: “Oraya getirildikten hemen sonra bizi Türkleştirdi, isimlerimizi değiştirdi, sınıflara ayırdılar. Konstantinopolis’te davet edilen öğretmenler bizimle eğitime başladı. Ermenice konuşmayı kesinlikle yasakladılar. Ermenice konuşanları cezalandırmak için yetişkinlerden özel sınıf kaptanları atandı ve listelemeleri emredildi. Bu büyükler görevlerini sadakatle yerine getirdiler. Her akşam, tüm çocuklar ZARYA için çalışanlarla bir araya toplanıp aynı anda üç kez bağırdıkları zaman günün Ermenice konuşanlarının listesini okudular ve tüm çocukları Ermenice konuşmayı bırakana kadar her gün Türk usulü  cezalandırdılar.”

Yetimhanede toplanan Ermeni çocukların terbiye tarzı hakkında konuşan T. Tadevosyan şunu kaydeder: “Biz bağnaz Türkler tarafından yetiştirildik, Türk milletinin dünü ve bugününü yücelten, Türkçülüğü ve Pan-İslamizmi yücelten güçlü şovenist milli şarkılar öğretildi. Altmış yıldan fazla zaman geçti ve hala o şarkılardan bazı dörtlüleri hatırlıyorum.”

Soykırımdan ARMENOSİD’den sağ kurtulan yetimlerin hatıralarından, yenilgiden sonra Türkler kaçarken yetimhanenin eczacısı Rıza Bey’e yemeği zehirleyerek yetimhanedeki tüm çocukları öldürmesi talimatını verdikleri anlaşılmaktadır. Ancak Türkleşmiş bir Bulgar olan Rıza Bey, daha sonra İstanbul’da tesadüfen karşılaştığı yetimhane öğrencilerinden birine söylediği gibi bu suçu işlememiştir.

Soykırım ARMENOSİD yıllarında Ermeni çocukların zorla Müslümanlaştırılması ve Türkleştirilmesi Müslüman toplum aracılığıyla da gerçekleştirilmiştir. Ermeni çocukların Müslümanlar tarafından sözde “kurtarma”nın amacı insancıl değil, çıkarcıydı.

Türk ve Kürt köylüler, Ermeni çocukları kaçırıp asimile ederek bir yandan karşılıksız iş gücü elde ederken, diğer yandan özellikle kız çocukları haremlerini doldurdu.

2009 yılında Gazeteci-araştırmacı Murat Bardakçı’nın Talat Paşa’nın kişisel arşivinde bulunan ve o zamana kadar yayımlanmayan bir dizi belge, yazı ve kişisel notları içeren çok tartışılan kitabı Türkiye’de yayınlandı.

– Kitapta özellikle Talat’ın el yazısıyla “Ermeni yetimler” başlıklı bir not var ve burada hangi eyalette kaç Ermeni yetimin Müslüman ailelere bölündüğünü belirtiyor:

Karin ili: 500

Adana İli: 90

Dikranagert ili: 1800

Trabzon ili: 2292

Sebastiya ili: 1.500

Canik ili: 561

Maraş ili: 25

Bunun tam bir liste olmadığı da varsayılıyor,  sadece Talat daha sonra doldurmak üzere vilayetlerden alınan verileri kaydetti.

Özet: Gayrimüslim milletlerin çocuklarının zorla İslamlaştırılması ve Türkleştirilmesinin Osmanlı İmparatorluğu’nda derin kökleri vardır. Çocuklar, din değiştirmek için uygun bir hedef olmuştur. Ermenilere uygulanan Soykırım ARMENOSİD yıllarında Ermeni çocukların zorla Müslümanlaştırılması ve asimile edilmesi iki düzeyde gerçekleştirildi: Devlet ve genel halk tarafından. 

Osmanlı yetkilileri, Ermeni çocukları Müslümanlaştırmak ve Türkleştirmek için devlet Türk yetimhanelerine yerleştirdi ve devlet, kendi yapı ve yöntemleriyle çocukları Müslüman nüfus arasına dağıttı. Ermenilere uygulanan Soykırım ARMENOSİD yıllarında Ermeni yetimlerin zorla Müslümanlaştırılması bir devlet politikasıydı ve çeşitli üst düzey Türk liderlerinin ilgi odağıydı. Ayrıca Müslüman toplumun çeşitli katmanları da Ermeni yetimlerin zorla Müslümanlaştırılmasında son derece büyük bir rol oynamıştır.

Aşkhen Virabyan

gazeteci-analist

westernarmeniatv