Yazının fonetik ifade yöntemi olarak alfabe, MÖ III. binyılın ortasında, bugünkü Suriye’nin kuzeyinde yer alan Ebla şehrinde oluşturuldu. Bilinen en eski alfabe Fenike alfabesidir. (Fenike, Akdeniz’in doğu kıyılarında bulunuyordu). Fenikelilerden yazı Yunanlılara, ardından Romalılara ve hatta Ermenilere geçmiştir. Orta Çağ’ın başlarında Ermeni, Gürcü ve Ağvan alfabeleri oluşturuldu. Goryun’a göre Gürcü ve Ağvan alfabeleri de Ermeni alfabesine dayalı olarak Mesrop Maştots tarafından oluşturulmuştur. Genellikle alfabe başka herhangi bir alfabeye benzeterek oluşturulur. Alfabelere Latince, Yunanca, Sami, Rusça ve diğer isimler verilmesinin nedeni budur. Ermenice ve Ağvanca yazılar Ermeni harfleriyle yazılır.
Ermeni alfabesi, MS 405’te Mesrop Maştots tarafından oluşturulan bir fonetik karakter sistemidir, bu nedenle bu yazılar Mesropyan veya Maştotsyan yazı olarak da adlandırılır. Mesrop Maştots, alfabenin bilinen ilk oluşturucusudur.
Eski Ermenice yazı defterlerine, yazıtlara, Maştots’un öğrencileri Goryun ve Movses Khorenatsi’nin tanıklıklarına dayanarak, Ermeni yazısının yaratılmasının birkaç aşamasını ayırt etmek mümkündür.
Maştots, ilk aşamada Ermenicenin sözlü-konuşma fonetik sistemini tespit etmiş, ardından tespit edilen sesler için karakter sayısını belirlemiştir. Gatoğikos Sahak Bartev ve diğer bilgili kişiler ona yardım etti. İkinci aşamada Ermeni harflerini yarattı: 36 harf. Mashtots alfabesinin tüm harfleri, yukarıdan aşağıya doğru inen uzun, kısa ve geniş, dikey ve yatay çizgilerle oluşturulur. Bileşenler arasında uzun olanı, sağ veya sol tarafında yukarıdan aşağıya uygun konumu yer alan kısa ve geniş ince çizgilerle birbirine bağlanan ana çizgidir.
Üçüncü aşamada Maştots harfleri sıraladı, sayısal değerlerini belirledi ve onlara uygun bir isim verdi. Dördüncü ve son aşamada ise yeni oluşturulan Ermeni harflerinin kullanım kurallarını belirledi, yazı sanatının temellerini geliştirdi.
Goryun’a göre Maştots, bu amaçla Samosat şehrinde Yunanlı yazar Hropanos ile birlikte Ermenice yazı stilini oluşturmuş ve ardından İncil’den bir alıntı çevirerek ilk Ermenice cümleyi yazmıştır: “Bilgeliği ve eğitimi bilmek, dehanın sözlerini anlamak.”
Ancak bugün Ermenilerin bir sorusu var: Mesrop Mashtots’un alfabesi oluşmadan önce Ermeni alfabesi var mıydı?
“Batı Ermenistan Eğitimin İlk Ocaklarındadır”