Tonir-tandır, putperestlik dönemlerinden beri Ermenilerin hayatı ve günlük yaşamında büyük bir öneme sahip olmuştur. O, yeraltı ateşi güneşe tapınmayı sembolize ediyordu. Tandır birçok halk tarafından kullanılır, ancak Ermeni tonir-tandırın özelliği çukur içinde yapılmış olmasıdır. Ekmek ve özellikle lavaş pişirme yeri, kutsal bir yer olarak kabul edilir. Tonir her zaman temiz tutulmalıdır. Tonir-tandırın çevresinde kötü sözler ve küfür yasaktı. Tonir, ailenin temel hayatta kalma garantisi olan ekmeğin pişirildiği yer olduğu için büyük bir öneme sahipti. Tandır da evin en önemli, orta kısmında, kubbeli çatının altına inşa edilmiştir. Bu tür yapılara hazaraşen adı verildi.  Tavanın bu tür yapısı ve baca, dumanın fırından daha kolay çıkmasına yardımcı oluyordu. Tandırda ekmeğin yanı sıra gata, kapama, harisa ve diğer yemekler de pişirilirdi. Tonir ateşi etrafında bir dizi masal ve efsane hikayeleri anlatılmıştır. Eski zamanlarda ekmek pişirme töreni bittiğinde ve fırın henüz sıcakken, ev halkı toplanır ve ayakları fırına sarkıtılarak fırının etrafında otururdu. Buna halk arasında hastaları da tedavi eden “kursi oturmak” deniyordu. Bu sırada evin en yaşlısı, küçük olana hikayeler ve çeşitli sohbetler anlatır. Tonir o kadar kutsal bir yer sayılırdı ki, kilisenin olmadığı ve nikah kıyılmadığı yerleşim yerlerinde çiftler tandır etrafında evlenirlerdi. Gelin ve damat el ele tutuşarak  tonirin etrafında dönüyordu. Bütün bunlardan sonra gelin, babasının evinin tandırdan bir avuç kül alıp damadın evinin tandırına atardı. Böylece ölene kadar kendini  kocasının ocağına bağlardı.

“Batı Ermenistan Kültürün Ana Ocağıdır”