Artsakh’ın kültürel mirasını izleyen monumentwatch.org web sitesi tarafından yapılan açıklamada, Azerbaycanlı bir kullanıcının internette yayınladığı videolardan, işgal altındaki Hadrut bölgesinde bulunan Kavakavank manastır kompleksinin arazisinde inşaat çalışmalarının yapıldığı görülmektedir.
12-14 Ekim 2020 tarihleri arasında Kavakavank manastırı çevresinde yoğun çatışmalar yaşandı, alan bombalandı. Azerbaycanlı askerler kiliseyi askeri üs olarak kullanmış, bunun sonucunda yapının rölyefleri ve Ermenice yazıtlar önemli ölçüde hasar görmüş veya tahrip olmuştur. Bu videolar ortaya çıkana kadar 44 gün savaşından sonra kilisenin durumu hakkında hiçbir bilgi yoktu. Kilise ve çevresinin düşman tarafından yapılan bombardıman ile önemli ölçüde hasar gördüğü, yıkılan kısımlar, düşen ve dağılan taşlar olduğu, çatısının da hasar gördüğü videodan görülebiliyor. Bu hasarlar 2020 savaşından önce yoktu. Kilisenin yanına 1995 yılında kurulan özgürlük savaşçılarının anısına adanan haçkar ortadan kayboldu. Haçkar’ın Azerbaycan ordusu tarafından imha edilmiş olması çok muhtemeldir.
Azerilerin 1994’ten beri inşa edilen haçlara, haçkar anıtlarına, çeşitli anıtlara ve yeni yapılan kiliselere karşı tavrını bile gizlemediğini belirtelim. Azerbaycan tarafının kilisenin etrafındaki alanı tesviye ettiği ve toprak işleri yaptığı videodan görülebiliyor. Videoda görülen ekipmana bakılırsa, kilise yönünde yeni bir asfalt yol yapılıyor. Kilisenin içindeki ve avlusundaki çalışmalar ise daha endişe verici. Videoya bakılırsa, rölyefli pervazlar neredeyse yok olmuşken, girişi önemli ölçüde hasar görmüş. Ve tabii ucuz propaganda hilesi: Ermeniler tarafından 1742’de yapılan ve üzerinde Ermenice yazıtlar bulunan kiliseye bir Ağvan kilisesi olarak hitap etmek.
Bizim tepkimiz:
Hatırlatmakta yarara var ki, 1954 tarihli “Silahlı Çatışma Durumunda Kültür Varlıklarının Korunmasına Dair” Lahey Sözleşmesine ve 1954 ve 1999 tarihli ek protokollerine göre, sözleşme ile tanımlanan kültürel değerin askeri amaçlarla kullanılması yasaktır.
1999 tarihli Lahey İkinci protokolün 6. maddesi, kültürel değerlerin askeri objeye dönüştürülmesini veya yok olma veya zarar görme riskine maruz bırakacak amaçlarla kullanılmasını yasaklamaktadır.
İkinci protokolün 15. maddesinin c ve d bendlerine göre de bu tür bir eylem savaş suçu olarak nitelendirilmektedir.
Lahey Uluslararası Adalet Divanı’nın 7 Aralık 2021 tarihli kararla Ermeni kiliselerine yapılan saygısızlıkların yasaklandığını belirtelim: “Azerbaycan, Ermeni kültürel mirasına karşı gerçekleştirilen vandalizm ve saygısızlık eylemlerini önlemek ve cezalandırmak için gerekli tüm önlemleri almakla yükümlüdür…”
Ve Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi’nin 2583 sayılı Kararına göre, Ermeni kültürel değerlerinin gerçeğinin inkarı ve bunların Ağvanlara ait olduğu iddiaları “Azerbaycan’ın uydurması” olarak kabul edildi.
“Batı Ermenistan Cahil Türk Vandallara Karşı Mücadelede”