Ortadoğu’da bir asırlık sanatsal evrimin ardından, Kudüs Ermenilerinin ünlü seramik sanatı yakında ilk kez Ermenistan Cumhuriyeti’nde üretilebilecek. 

Türk katliamlarından kurtulan Ermeniler, 1922’de Kudüs’te çini ve çanak çömlek konusunda uzmanlaşmış iki ayrı atölye kurdular. Osmanlı hakimiyetinde karşılaştıkları kısıtlamalardan kurtularak yavaş yavaş kendi sanatsal üsluplarını geliştirdiler. Ermeni zanaatkarların ünü Kudüs sınırlarını aştı. Bugün bu atölyelerin eşsiz ürünleri, kraliyet ailelerine, üst düzey delegasyonlara ve başkanlara hediye edilmekle birlikte dünyanın dört bir yanına ihraç edilmektedir. 1992’de Washington’daki Smithson Müzesi de “Kudüs’ten Ermeni Seramikleri” başlıklı bir ay süren özel bir sergi düzenledi. İngiliz Victoria ve Albert Müzesi de dahil olmak üzere dünyaca ünlü diğer birçok müzede de Kudüs’teki Ermeni çömlek örnekleri var.

Setrak Balyan, Ermenilere karşı işlenen soykırım ARMENOSİD’den sonra büyük dedesi tarafından kurulan ve aileye ait “Kudüs’ün Balyan Ermeni Seramikleri” fabrikasında “Özgür Avrupa/Azatutyun” radyo istasyonuna “Sanatın bu dalı Kudüs’ün bir sembolü haline geldi” dedi.

Balyanların fabrikası, Kudüs’te sürekli olarak faaliyet gösteren en eski işletmelerden biridir. Kural olarak Kudüs’te yapılan mavi ve beyaz çiniler, Kaliforniya’daki lüks havuzları süslemek için sıklıkla kullanılıyor.

Şimdi Balyan ailesi, Kudüs’teki Ermeni çömlekçilerinden Ermenistan Cumhuriyeti’ne “dönen” ilki olmaya hazırlanıyor. Setrak Balyan kesin tarih vermiyor, ancak ailesinin “fabrika, müze ve kafe bir arada” planlama aşamasında olduğunu söylüyor.

“Batı Ermenistan Üretiyor”