Kıbrıs Sözleşmesi, Rusya’ya karşı bir İngiliz-Türk “savunma ittifakıdır.” Sözleşme, İngiliz İmparatorluğu ile Türk devleti arasında 4 Haziran 1878’de İstanbul’da imzalandı. Bu, Berlin Konferansının açılışının arifesindeydi.

Bu sözleşme ile Büyük Britanya, Rus-Türk savaşında ele geçirilen Batum, Kars, Ardahan veya bunlardan herhangi biri  herhangi biri Rusya kendi elinde tutarsa Türk devletine silah yardımı yapmayı taahhüt etti.

Türk devleti, Kıbrıs’ın Büyük Britanya tarafından işgalini kabul etti.

Aynı zamanda, Büyük Britanya bundan önce 30 Mayıs’ta Rusya ile imzalanan gizli anlaşma ile Rusya’nın Batum, Ardahan ve Kars üzerindeki iddiasına artık itiraz etmiyecek buna karşılık, Rusya’dan Küçük Asya’da fethettiği diğer bölgeleri Bayazet ve Alaşkert vadisi olmak üzere Türk devletine vereceğine ve gelecekte Rusya’nın, Asya Türk devleti yönünde sınırlarını genişletmeyeceğine dair güvence aldı.

1878’de Berlin Konferansı arifesinde bu tür anlaşmaların imzalanması, bir yandan İngiltere’nin 1878’de Türk devletine desteğini sağlamayı amaçlıyor,  diğer yandan da Ayastefanos Antlaşması’nın Rusya-Türkiye sınırlarına ilişkin maddelerini gözden geçirirken, İngiltere’nin Türk devleti ve genel olarak Ortadoğu üzerindeki nüfuzunu güçlendiriyordu. 

İngiliz diplomasisi, geleneksel politikasına sadık kalarak, Britanya İmparatorluğu’nun bu alandaki çıkarlarını tehdit eden Batı Ermenistan’da muzaffer Rusya’nın daha fazla ilerlemesini engelledi ve aynı zamanda Türk devletinden Rusya’ya gizlice bazı tavizler verdirerek, Batı Ermenistan’da, Doğu Akdeniz üzerinden Hindistan’a giden su yollarındaki konumunu daha da güçlendirerek Kıbrıs adasını ele geçirdi ve aynı zamanda (1882’de gerçekleştirdiği) Mısır’ın gelecekteki fethi için zemin hazırlamış oldu. 

Ayastefanos Antlaşması’nın 16. maddesinde öngörülen Ermeni reformlarına gelince, bunların Türkiye ile karşılıklı mutabakatla uygulanmasını taahhüt eden İngiltere, Kıbrıs Sözleşmesi ile aslında Rusya’yı reformları kontrol etme konusunda gerçek bir fırsattan mahrum etti (çünkü Ayastefanos Antlaşması, Rus birliklerinin Batı Ermenistan’dan çekilmesine kadar uygulanmalıydı) ve bunun yerine Türk devletinin “Hıristiyanların yaşadığı bölgelerde iyileştirmeler yapmak için” muğlak ifadesi yeralıyordu.

Berlin Konferansı günlerinde İngiltere, Kıbrıs Sözleşmesi’ne 1 Temmuz 1878’de bir başka madde daha ekledi, buna göre, Kars ve Rusya’nın işgal ettiği diğer yerlerin Türk devletine iadesi durumunda, İngiltere Kıbrıs adasını boşaltacak ve böylece Kıbrıs Sözleşmesi gücünü kaybedecek. Fakat zaten birinci dünya paylaşım savaşı koşullarında, Türk devleti Almanya saflarında yer alınca, İngiltere 5 Kasım 1914 tarihinde  kraliyet kararnamesi ile Kıbrıs Sözleşmesini feshetti ve Kıbrıs’ın ilhakını ilan etti.

“Batı Ermenistan Emperyalist İşgalcilere Karşı”