Batı Ermenistan televizyonu “westernarmeniatv”, “Batı Ermenistan Ermenileri Sorunu Üzerine” başlıklı projesi kapsamında “ARTSAKH SORUNUNUN KÖKENİ VE TEMEL SORUNU” adlı yazı dizisini sunuyor. 

Artsakh mı Karabağ mı? 

Artsakh uzun zamandır varlığını sürdürüyor. İlk Ermeni krallıklarının kurulduğu dönemde valilerin ve kralların Ermenistan liderlerinin en yakın akrabaları olan Artsakh, kardeş bir krallıktı.  

Bölge farklı zamanlarda farklı isimler almış, bunların en eskisi Artsakh’tır. Kesin etimolojisi bilinmemektedir. 

Yer ismi Urartu çivi yazılı yazıtlarında “Urtekhe” ve “Urtekhini” şeklinde geçmektedir. M.S. 1. yüzyılın Yunan yazarı Strabon’un “Coğrafya” adlı eserinde bölge Büyük Ermenistan’ın vilayetlerinden biri olarak “Orchisthena” adıyla anılmaktadır. Orası binicilikle meşhurdu. Orta Çağ’da Artsakh’a (Aranşahların bir kolu olan Tsavdeats prens evinin adına) “Tsavdek” ve “Pokr/Küçük Syunik” de deniyordu. Aranşahiklerin ülkenin siyasi merkezini Khaçenaget vadisine taşıdığı 10. yüzyıldan itibaren “Artsakh” yer adının yerini yavaş yavaş “Khaçen” almıştır. 18. yüzyıla ait bazı Rus belgelerinde “Küçük Ermenistan” adı kullanılmaktadır. Aynı zamanda Utik vilayeti ile birlikte, Artsakh’a  “Ağvank”, “doğu yakası”, “Ermenilerin derin dünyası” adları verildi. Tarihi kaynaklarda Karabağ ismi 14. yüzyıldan itibaren geçmektedir. “Karabağ” yer adının net bir etimolojisi yoktur.

Bir etimolojiye göre, Farsça coğrafi isimlendirme esas alınarak oluşturulmuştur. Bölgenin “Bağ-ı Safid” (Beyaz Bahçe) olarak adlandırılan düz kısmının aksine, dağlık kısmı “Bağ-ı Sayid” veya Ermenice’de “taş” anlamına gelen Kar olarak adlandırılmış ve Türk dili konuşan halklar arasında “Karabağ” haline getirilmiştir. İkinci etimolojiye göre Syunik, Artsakh, Gandzak ve başka yerlerde “bağ” köküne sahip birçok yer adı mevcuttu. Ve “Karabağ”, “Bağaberd” yer adının basit ve yaygın bir çevirisidir. “Karabağ”ın ilk kısmı olan “ghara”, “kale” kelimesinin L fonetik değişimiyle Ermenice çevirisidir. Örneğin Kala-kara: Kala, Kalakend (Berdaşen) ve resmi belgelerde Karakend. Yer adının ikinci kısmı olan “Bağ” yabancı fatihler tarafından tercüme edilmemiştir. Böylece Karabağ, Bağaberd isminin keyfi bir tercümesidir. Rusya İmparatorluğu egemenliğine giren Karabağ’ın yanına, dağlık ülkesini karakterize etmek amacıyla Rusça “нагорный” (dağlık) sıfatı da eklenmiştir. Ayrıca,  “Bağ” kelimesi Ermenice’de “soğuk” olarak da tercüme edilebilir. Yani “Dağlık Karabağ” isminin iki bileşeninden biri Rus kökenli, diğeri ise Fars kökenlidir. “Artsakh” yer adı 1988’den beri yeniden devreye girdi.

“Batı Ermenistan Barbar Türk İşgalcilerine Karşı Mücadele”