Bakü, işgal altındaki topraklardaki kültürel mirasa ilişkin uluslararası hükümlere uymakla yükümlüdür. Artsakh’ın kültürel mirasını izleyen anıtwatch.org web sitesi şunları yazıyor: “Amaras Manastırı Artsakh’ın Martuni ilçesine bağlı Maçkalaşen köyü yakınında bulunmaktadır. 44 gün süren savaşın ardından 9 Kasım’da imzalanan üçlü anlaşma sonucunda Doğu Ermenistan-Azerbaycan temas hattı Amaras’a 800-1000 metre mesafede durduruldu ve hacılar barış güçleri eşliğinde burayı ziyaret etti.19-21 Eylül 2023 tarihleri arasındaki dönemde Bakü’nün saldırısı sonucu başlayan silahlı çatışmalar sonucunda Bakü, Amaras Manastırı’nı işgal ederek, kutsal emanetlerin kurtarılmasına bile zaman ve fırsat bırakmadı. Sonuç olarak manastır, maddi ve manevi değerleriyle düşmanın kontrolünde kaldı. Yanıtımız: 20. yüzyılın başında kabul edilen 1907 tarihli Lahey Sözleşmesi şu anda işgal altındaki topraklar için geçerlidir. 18 Ağustos Savaş Kanunları ve Gelenekleri Hakkında Sözleşme’nin eki olan yönetmeliğin 42’nci maddesi “Düşman ordusunun fiilen kontrolü altında olan bölge işgal edilmiş sayılır” ve yalnızca kurulduğu ve işgal edilebildiği yerde geçerlidir. İşgalci gücün yükümlülükleri de anılan yönetmeliğin aşağıdaki 43. ve 56. maddelerinde tanımlanmıştır.BM Şartı kapsamında bir işgal veya buna eşdeğer herhangi bir durumun (“işgal”, “kurtuluş”) oluşması durumunda, yukarıda belirtilen işgal hukuku (Lahey Sözleşmesi 1907, Madde 42) uygulanacaktır, işgalin hukuka uygunluğunun ve kabul edilebilirliğinin BM Güvenlik Konseyi tarafından teyit edilmesi, askeri operasyonların amacının açıklığa kavuşturulması, uygulanabilirliğinin temel şartıdır. Ermeni tarihçilerin ifadelerine göre Amaras manastırının kilisesi, 4. yüzyılın başında Grigor Lusavoriç tarafından kurulmuştur. 5. yüzyılın başında Mesrop Maştots, Artsakh’taki ilk okulu, Amaras Manastırı’nda açtı. Batı Ermenistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı Armenak Abrahamyan tarafından temsil edilen Batı Ermenistan hükümeti, 2020 yılında Şuşi’den zorla yerinden edilen kişiler konusunda Bakü yetkililerine dava açmıştı. Şimdi ise hükümetimiz, 2023 yılında zorla ve acımasız zulüm nedeniyle memleketlerini terk eden Artsakh yerli vatandaşlarının şikâyetlerini toplamak ve mahkemeye başvurmak üzere özel bir komisyon oluşturdu.
“Batı Ermenistan Barbar Türk İstilacılarına Karşı Mücadelede”