19-20 Eylül 2023’teki askeri işgal sonucunda Azerbaycan, Artsakh topraklarının tamamını işgal etti. Yüzyıllar boyunca Ermeniler açısından önem taşıyan Ortaçağ Artsakh’ın, Gandzasar ve Amaras manastır komplekslerinin önemli bilim, eğitim ve ruhani merkezleri de Azerbaycan’ın kontrolü altına girdi.
Resmi Bakü, Azerbaycan tarafının ünlü Ağvan türbelerini ve hac yerlerini “kurtardığını” ilan ettikten hemen sonra Gandzasar ve Amaras manastır komplekslerini hedef aldı. Bu bilgilerin yayılmasından sonra Azerbaycan propaganda makinesi, manastırlar hakkında bilim karşıtı ve yanlış, açıkça propaganda benzeri bilgi akışlarını geniş çapta yaymaya başladı.
Bunu ilk yapan Kültür Bakanlığı oldu, ardından medya alanı çeşitli temsilcileri ve sözde uzmanlarıyla konuyu ele aldılar.
6 Ekim 2023 tarihinde Bakü TV kanalında Gandzasar, Amaras ve Dadivank manastır komplekslerini hedef alan kapsamlı bir video programı sunuldu. Özellikle söz konusu manastırların sözde “kurtarılması” sonrasında tüm dünya bilim camiasının ve özellikle tarihçilerin ikna olma ve Ermeni yalanlarını yerinde görme fırsatına sahip olacağı açıklandı.
Ancak bu videoda, resmi Rus Ortodoks Kilisesi’nin Bakü Piskoposluk Sekreteri Alexiy Nikonorov’un açıklamaları bariz kafa karışıklığına neden oluyor. Gandzasar ve Amaras manastır komplekslerinden bahseden bu kişi, bunların Kafkas Ağvank mimarisinin en iyi örnekleri olduklarını ve her zaman Kafkas Ağvank’ın manevi ve kültürel merkezleri olduklarını belirtiyor.
Manastırların gerçek bağlantısı hakkında hiçbir bilgi yok. Tarihsel gerçekleri açıkça çarpıtan ve değiştiren Rus din adamı, son derece hoşgörüsüz bir açıklama daha yapıyor: “Orada kendini efendi gibi hisseden kişiler, 30 yıl boyunca o manastırları manevi ve dini hayatla dolduramadılar, yalnızca 3 yıldızlı Gandzasar konyağını üretebildiler.” Böylesine açıkça hoşgörüsüz, aşırılıkçı bir açıklama, bizzat Rus Ortodoks Kilisesi’ne yönelik birçok soruyu gündeme getiriyor. Rizvan Huseinov ve Ulvia Hajiyeva, Gandzasar ve Amaras manastır komplekslerinin dış görünümü ve dekorasyonunun, son 200 yılda Ermeniler tarafından önemli ölçüde değiştirildiği, bu manastırların Ermeni Apostolik Kilisesine geçmesinin amacının, Ağvank’a ait olduğunun gizlenmesi olduğu gibi daha tehlikeli tezler ortaya attılar. Bakü tarafı, tüm bu değişiklik ve tahrifatları belgelediklerini kaydetti. Ayrıca Azerbaycanlı araştırmacıların artık burada çalışma fırsatı yakaladığı da kaydedildi.
Bu tür ifadeler manastır komplekslerinin varlığına açık bir tehdit oluşturmaktadır. Çünkü Ermenilikten arındırma propagandası altında bu manastırların gerçek mimarisi bozulabilir, yüzlerce Ermenice yazıt, haç ve haç kompozisyonu silinebilir.
“Batı Ermenistan Barbar Türk İstilacılarına Karşı Mücadelede”