Tiflis’te düzenlenen “İpek Yolu” konferansında Doğu Ermenistan Başbakanı, ana anlamı “Yolları, demiryollarını, boru hatlarını, kabloları, elektrik hatlarını onararak, inşa ederek, işleterek Doğu Ermenistan, Türkiye, Bakü, İran İslam Cumhuriyeti arasındaki iletişimin geliştirilmesi” olan  “Barış Kavşağı” projesini sundu. 

Bu fikrin tüm bölge ülkeleri tarafından paylaşılacağı %100 iddia edilebilir ancak Doğu Ermenistan Başbakanı’na göre projenin uygulanmasının dayandırılması gereken dört ilke kesinlikle şaşkınlık yaratacaktır. Basit bir nedenden ötürü, çünkü bunların uzun süredir dünyanın her yerinde faaliyet gösteriyor olmalarıdır. Bunları vurgulamanın amacı nedir?

Her ülke kendi topraklarında sınır ve gümrük kontrolünü kendi devlet kurumları aracılığıyla uygular ve ayrıca malların, araçların, insanların bunlardan geçişi dahil olmak üzere altyapının güvenliğini sağlar. Peki iletişimin başka prensiplerle çalıştığını nerede gördünüz?

Her ülke kendi topraklarındaki devlet kurumları aracılığıyla evet, son Artsakh savaşından sonra Berdzor koridoru bir süre Bakü kontrolündeki bölgeden geçiyordu ama öncelikle hiçbir şekilde Ermeniler tarafından tamamen kontrol edilmedi ve en önemlisi o koridor artık yok. Dolayısıyla şu da tamamen anlaşılmaz bir durumdur: Azerbaycanlılar tarafından kontrol edilen yolun Doğu Ermenistan’ın egemen topraklarından neden geçsin?

Her durumda, Doğu Ermenistan’ın sunduğu projenin asıl amacının Syunik yolunun durumunu netleştirmek olduğu oldukça açık. Ancak son gelişmelere dayanarak bu Meğri yolunun aslında Bakü ve Ankara için sandığımız kadar önemli olmadığını söylemek isterim. 

Üstelik bazı yabancı analitik merkezler de aynı şeyi iddia ediyor. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Stratfor uzmanlarının görüşlerine göre “Doğu Ermenistan topraklarından geçen transit koridoru Bakü için çok arzu edilir olsa da kesinlikle gerekli değil.”

Gerçek şu: Bakü ve İran, Azerbaycan’ın büyük bölümünü Araks’ın diğer yakasındaki Nahiçevan’a bağlayacak otoyolu zaten inşa ediyor. Yani o yol, 2020 yılına kadar Artsakhlıların elinde olan topraklardan geçerek Doğu Ermenistan sınırına ulaşacak, iki köprüyle aşağıya inecek, İran’ın Araks kıyısı boyunca devam edecek ve Nahiçevan’a iki köprüyle takrardan birleşerek özerk cumhuriyetine ulaşacak. 

Aynı şekilde yakın gelecekte demiryolu sorunu da Doğu Ermenistan’ı bypass ederek İran üzerinden çözülecek. Rus yetkililerden biri bu hafta şunu söyledi. “Ermeni topraklarından geçen demiryolunun 42 kilometre uzunluğunda olacağını tahmin ediyorduk. Bildiğim kadarıyla İran topraklarından geçen demiryolu 50 kilometre olacak, bütün fark bu: 2 köprü ve 8 kilometre.       

“Batı Ermenistan Barbar Türk İsticalarına Karşı Mücadelede”