Batı Ermenistan’daki Ermeniler meselesini incelerken, 1914-1920 yıllarında Gürcistan’da yayımlanan çeşitli süreli yayınların makaleleri değerli gerçekler olarak değerlendirilebilir. 

Gürcü gazeteciler ve publistlerin yazılarında ve mesajlarında Ermeni halkına karşı dayanışma, sempati ve evrensel sempati ifade ediyor, ancak yürek ısıtan ifadelerin yanı sıra başka duygular da bulunuyor. 

Nitekim “Klde” dergisi, “Vatanlarından kovulan, evlerinde kaybolan Ermenilerin, onların durumunu iyi anladığımıza, onlara yürekten ve ruhen sempati duyduğumuza tamamen yüreğimizle anıyoruz…” ifadesine yer verdi.

“SAKHALKHO GAZETTE”nin 10 Ocak 1914 sayısında yayınlanan “Batı Ermenistan’daki Ermenilerin Hayatı” başlıklı makalesinde reform durumunun yine belirsiz olduğunu yazıyor. Osmanlı hükümeti ikili politika izlemeye devam ediyor, bazı illerde isyanların başladığını söylüyorlar.

Zaten 1 Şubat’ta “SAKHALKHO GAZETTE” Ermenilerin parlamento seçimlerine katılmadığını yazıyor. 

Ermeni partizanlar Osmanlı hükümetinden reform talep ediyor. Ancak bundan sonra müzakerelere devam edeceğiz ve seçimlere katılacağız diyorlar. Bu arka plana karşı Konstantinopolis’deki Osmanlı gazeteleri halkı daha da heyecanlandıran kışkırtıcı yazılar yayınlıyor. Kürtler broşür dağıtıyor ve herkesi silahlanmaya çağırıyor. “SAKHALKHO GAZETTE” Konstantinopolis’deki kaynaklarının Hıristiyan tüccarlara yönelik boykotun güçlendiğini bildirdiğini yazıyor. Hatta Hıristiyanların ürünlerinin üzerlerine yağ bile sürüyorlar. Bu nedenle Rum ve Ermeni tüccarlar Avrupalı ​​fabrika sahipleriyle imzaladıkları sözleşmeleri iptal etmeyi hedeflediler. Onlara göre Osmanlı, Hıristiyanların Osmanlı Devleti’nden ayrılmasını istiyor. Konstantinopolis’de Cemal Paşa Bahriye Nazırı olarak atandı.

Ermeni Patriği Bayazet Piskoposu’ndan şu bilgiyi aldı. “Şehrin birkaç saat uzağında sıcak çatışmalar yaşanıyor. Hükümet müfrezesinde sadece 240 asker var. Kürtler iyi silahlanmış, hatta makineli tüfekleri bile var. Şehirde bir karmaşa var. Hıristiyan vatandaşlar kiliselere kapatıldı. Bizi kurtar.” Hükümet de durumun karmaşıklığını hissediyor. Resmi bir açıklama yaparak Kürtlerin hareketinin hükümete ve Hıristiyanlara yönelik olduğunu söyledi.

Yazılarda da gördüğümüz gibi, Türk hükümeti Batı Ermenistan’da reformları uygulamayı reddetmekle kalmıyor, aynı zamanda devlet düzeyinde Ermeni halkına karşı düşmanlık da ekiyor.

“Batı Ermenistan Barbar Türk İstilacılarına Karşı Mücadelede”