Doğu Ermenistan ile Türk hükümeti arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasına ilişkin protokolün 5. maddesine göre taraflar mevcut sınırı oluşturmayı taahhüt ediyor.
Bu doğrultuda Western Armenia TV, ilk bakışta tuhaf da olsa çok önemli bir konuya değinmeyi gerekli görüyor.
– Doğu Ermenistan ve Türkiye yetkilileri uluslararası hukuk açısından “mevcut sınırı teyit etme” yetkisine sahip mi?
Uluslararası hukuk açısından bakıldığında, herhangi bir uluslararası çok taraflı anlaşmanın, tezahür şekli ne olursa olsun: sözleşme, anlaşma, protokol vb., yalnızca tarafların katılımı ve mutabakatı ile değiştirilebilir, feshedilebilir veya iptal edilebilir. Bu ilke, antlaşmalar söz konusu olduğunda, 1969 Viyana Antlaşmalar Sözleşmesi’nin 39.-41. Maddelerinde koruma altına alınmıştır.
Eski SSCB sınırının Ermeni kısmının Ermenistan ve Türkiye sınırı olarak “onaylanması” hukuki açıdan sınırın değişmesi anlamına geliyor, çünkü Ermenistan-Türkiye “de jure” sınırı Sovyet-Türkiye sınırından önemli ölçüde farklıdır. Söz konusu yasal (de jure), dolayısıyla tek yasal sınır, çok taraflı bir belge ile “doğrulanmıştır”, dolayısıyla “mevcut sınırın onaylanması” esasen sınırın değiştirilmesi anlamına gelir ve bu durumda ikili ilişkilerin kapsamı dışındadır.
Hatırlatalım ki 1918’de Birinci Dünya Paylaşım Savaşı’nda ağır bir yenilgiye uğrayan Osmanlı Devleti, 30 Ekim’de Mondros Mütarekesi’ni imzalıyor. Hukuki açıdan bu mütareke kayıtsız şartsız bir teslimiyetti, dolayısıyla barış antlaşmasının imzalanmasına kadar Türkiye’nin tüm egemenliği galip güçlere devredildi. Yani bundan sonra Osmanlı İmparatorluğu’nun hangi bölgesinde ve Türk devletinin 1919-1920 egemenliğinin ne ölçüde yeniden sağlanacağına karar vermek galip İtilaf Devletleri’ne kalmıştı. Barış anlaşmalarının şartlarını tartışmak üzere Paris’te bir barış toplantısı toplandı.
27 Ocak 1920’de Barış Konferansı Genel Sekreterliği, Ermeni milli heyeti başkanını, 19 Ocak 1920’deki oturumda Yüksek Konseyin aşağıdaki iki kararı aldığı konusunda uyardı:
1. Ermeni Devleti hükümetinin “fiili” bir hükümet olarak tanınması
2. Bu tanınma, bu devletin olası sınırları sorununu önceden belirlemez: Artsakh, Nahiçevan, Cavakhk, mevcut Kafkas Ermeni Cumhuriyeti, Kilikya ve Batı Ermenistan, Ermenistan devletinin bir parçasıdır.
Şu soru ortaya çıkıyor: Doğu Ermenistan ve Türkiye yetkilileri hangi uluslararası hukuka dayanarak kendi uluslararası yükümlülüklerini göz ardı etmek ve geri dönülemez çok taraflı uluslararası karar olan Tahkim Kararını ikili bir protokolle iptal etmek istiyorlar?
Aynı zamanda, uluslararası hukukta, hukuki açıdan etkili bir tahkim kararının değiştirilmesi, askıya alınması veya iptaline ilişkin bir prosedür veya emsalin temel olarak bulunmadığı da belirtilmelidir.
“Batı Ermenistan Barbar Türk İstilacılarına Karşı Mücadele”